چرا قطع پا در افراد دیابتی رخ میدهد؟
بیماری دیابتِ کنترل نشده، با آسیبهای عصبی و عروقی همراه است که منجر به ابتلا به بیماریهای شریان محیطی (PAD) یا نوروپاتی محیطی میشود. آسیب عصبی در بیماری دیابت باعث کاهش یا از بین رفتن احساس، در ناحیه آسیب دیده میشود که این اتفاق باعث میشود با بروز کمترین آسیب در ناحیه پاها یا دستها، بیمار متوجه درد و زخم نشده و در زمان درست اقدام به درمان آن نکند. علاوه بر این، آسیب عروقی دیابت با گرفتگی شریانها همراه بوده و موجب باریک شدن رگهای خونی و کاهش جریان خون میشود که این اتفاق، نرسیدن خون کافی به ناحیه آسیب دیده و عدم ترمیم زخمها را به همراه دارد. این زخمها به دلایل مختلفی در بدن ایجاد میشوند که شامل موارد زیر هستند:
- جریان خون ضعیف
- آسیب عصبی و عروقی
- عدم کنترل سطح قند خون
- بروز زخمهای کوچک و عدم درمان آنها
- استعمال دخانیات
- فشار خون بالا
- چربی خون بالا
در صورتی که زخم ایجاد شده در مراحل ابتدایی درمان نشود، کاهش جریان خون باعث میشود که زخم به سرعت پیشرفت کرده و دچار عفونت و نکروز بافتی میشود. در انتها زخم پا یا دست به مرحلهای میرسد که برای جلوگیری از پیشروی آن، باید ناحیه آسیب دیده قطع شود. قطع پای دیابتی میتواند از انگشتان آغاز شده و در صورت عدم کنترل زخم، به قطع پا از زانو و یا بالاتر از آن نیز منجر شود. در واقع قطع عضو زمانی رخ میدهد که احتمال مرگ بیمار بر اثر زخمهای ایجاد شده وجود داشته باشد و یا امکان نجات عضو وجود نداشته باشد.
انواع زخم پای دیابتی
زخمهای دیابتی بر اساس درجهبندی واگنر به انواع زیر دستهبندی میشوند که هرچه زخم در درجات اولیه باشد، درمان آن راحتتر خواهد بود:
- پای دیابتی درجه صفر: در این مرحله در واقع هنوز زخمی ایجاد نشده اما احتمال بروز آن بسیار بالا است.
- زخم پای دیابتی درجه یک: در این نوع، زخمی سطحی و معمولی بر روی پوست ایجاد شده است.
- زخم پای دیابتی درجه دو: در این مرحله زخم عمق بیشتری پیدا کرده و تا لایههای زیرین اپیدرم و درم نیز پیشرفت میکند و به لایه چربی میرسد.
- زخم پای دیابتی درجه سه: زخم عمیقتر شده و به ماهیچه و اعصاب نیز آسیب میرساند.
- زخم پای دیابتی درجه چهار: در این نوع، زخم ایجاد شده استخوانها و تاندونها را درگیر کرده و موجب بروز آبسه و استئومیلیت (عفونت استخوان) میشود.
- زخم پای دیابتی درجه شش: در مرحله آخر، زخم عفونت کرده و دچار نکروز بافتی یا گانگرن میشود. در این مرحله برای نجات جان بیمار، باید قطع عضو انجام شود.
آیا تمام افراد دیابتی در معرض خطر قطع عضو قرار دارند؟
قطع عضو در بیماری دیابت یک اتفاق قابل پیشگیری است و احتمال قطع پا در افراد دیابتی با 2 عامل مهم و جدی، یعنی بیماری عروقی محیطی و نوروپاتی دیابتی در ارتباط است که این احتمال میتواند در هر فرد با توجه به شرایط بدن ایشان، درصد متفاوتی داشته باشد. در نتیجه این عارضه برای تمام افراد مبتلا به بیماری دیابت رخ نخواهد داد. برای رفع این خطر، تنها کافی است به سطح قند خون توجه بیشتری داشته و از افزایش آن جلوگیری نمایید. علاوه بر این، زمانی که زخمی در پاها یا دستان فرد دیابتی ایجاد میشود، باید در سریعترین زمان ممکن به درمان اصولی و مناسب آن بپردازید تا از پیشرفت آسیب جلوگیری کنید. در این صورت از قطع پا در افراد دیابتی پیشگیری میشود.
چگونه میتوان از قطع پای دیابتی جلوگیری نمود؟
برای این کار تنها کافی است که سطح قند خون خود را کنترل کرده، از پاهای خود بخوبی مراقبت کرده و از بروز هرگونه زخم حتی سطحی و کوچک جلوگیری نمایید، و در صورت بروز زخم، برای درمان آنها به یک کلینیک زخم پای دیابتی تخصصی و معتبر مراجعه نمایید. علاوه بر این، بهتر است موارد زیر را رعایت نمایید تا از قطع پا دیابتی پیشگیری شود.
مراقبت از پاهای خود به صورت روزانه
- هر روز پاهایتان را بشویید: این کار باعث میشود که میکروبهای موجود بر پاها از بین رفته و در صورت بروز هرگونه زخم، احتمال عفونی شدن آن کاهش پیدا کند.
- نحوه شستشو و پانسمان زخم دیابتی: برای شستن پاها، تنها کافی است که از آب ولرم و صابون نرم استفاده کنید تا به پوستتان آسیبی نرسد. علاوه بر این، بهتر است که زخمهای خود را پانسمان نمایید تا از ورود هرگونه عامل بیماریزا به داخل زخم و عفونت کردن آن جلوگیری نمایید. برای این کار میتوانید از پانسمانهای معمولی و پانسمان نوین و پیشرفته استفاده نمایید. در صورتی که با انواع پانسمان نوین آشنا نیستید، میتوانید به صفحه پانسمان نوین چیست و چه انواعی دارد مراجعه نموده و با مطالعه آن اطلاعات لازم را بدست آورید.
- پاهای خود را به صورت روزانه و مداوم بررسی کنید: بررسی کف پا، انگشتان، کنارهها و پاشنه پا به صورت مداوم، باعث میشود که از وجود هرگونه قرمزی، کبودی، تاول، زخم و بریدگی اطلاع پیدا کرده و پزشک را در جریان قرار دهید.
- از نرمکننده برای پاهای خود استفاده نمایید: خشک شدن پوست پاهایتان، احتمال بروز زخمهای دیابتی را افزایش میدهد. برای این کار میتوانید از روغن یا نرمکننده استفاده نمایید.
- پا برهنه راه نروید: پا برهنه راه رفتن در محیطها و سطوح مختلف، پاهای شما را در معرض خطر زخم و عفونت قرار میدهد.
- توجه و مراقبت از ناخنهای پا: حتما ناخنها را پس از شستن پا کوتاه کرده و از فرورفتن ناخن در گوشت پا جلوگیری نمایید. علاوه بر این، ناخنهای پای خود را بیش از حد کوتاه نکنید.
داشتن عادتها و رژیم غذایی سالم
- اصلیترین و مهمترین روش برای پیشگیری از قطع پای دیابتی، داشتن رژیم غذایی سالم و کنترل قند خون است. با کنترل میزان قند خون و جلوگیری از افزایش آن، میتوانید آسیبهای وارده به نقاط مختلف بدن خود را کاهش داده و خطر قطع عضو دیابتی را نیز از بین ببرید.
- استفاده از رژیم غذایی غنی از مواد مغذی، گوشتهای بدون چربی، فیبر و غلات کامل، میوهها، سبزیجات و … در کاهش قند خون بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
- عدم مصرف نوشیدنیهای قندی مانند نوشابه یا آبمیوههای غیر طبیعی، کاهش مصرف آبمیوههای طبیعی (به دلیل داشتن قند بالا)، محدود نمودن مصرف مواد غذایی شیرین مانند شکلات، شیرینی و … میتواند به شما در کنترل قند خون کمک بسیاری نماید.
استفاده از کفش و جوراب مناسب پای دیابتی
- یکی از بهترین روشها برای پیشگیری از بروز زخم پای دیابتی و قطع عضو در این بیماری، استفاده از کفش مناسب بیماران دیابتی است. این کفشها بسیار راحت بوده و هنگام راه رفتن به انگشتانتان فشاری وارد نمیشود.
- از خرید کفشهای تنگ، کفشهای پلاستیکی یا کفشهایی که از موادی ساخته شدهاند که تنفس خوبی ندارند، خودداری نمایید.
- کفشهایی که از جنس چرم، جیر و یا کرباس هستند میتوانند انتخاب مناسبی باشند.
- صندل، دمپایی لاانگشتی، کفش پاشنهبلند، جلوباز، نوکتیز و … میتوانند به پاهای شما آسیب برسانند. به همین دلیل بهتر است از این کفشها استفاده نکنید.
- هر روز کفشها را چک نموده و در صورت بروز هرگونه برآمدگی یا پارگی که میتواند آسیبی به پاهای شما وارد کند را برطرف نمایید.
- در صورتی که با آسیب عصبی در پاهای خود مواجه هستید، بهتر است که هنگام راه رفتن مدام به پاهای خود استراحت داده و هر 5 ساعت کفشهایتان را درآورید تا فشار وارد شده به پاها برطرف شود.
- استفاده از جورابهای نرم، تمیز و خشک که کش سفتی ندارد، میتواند بهترین انتخاب باشد.
توجه به نشانهها و مراجعه به موقع به پزشک
در صورت بروز هرگونه عارضه پوستی به پزشک مراجعه نمایید: اگر با میخچه، زگیل، پینه و یا هر نوع عارضه پوستی دیگر مواجه شدید، به هیچ عنوان خودتان برای درآوردن آنها تلاشی نکرده و از برطرفکنندههای شیمیایی استفاده نکنید. تنها باید به پزشک متخصص زخم مراجعه نمایید تا به صورت اصولی درمان شوند. در صورتی که با هر یک از موارد زیر دچار شدید، به پزشک مراجعه نمایید.
- قرمزی
- تورم
- احساس گرمی در یک نقطه پا
- وجود زخم و خونریزی در پا
- تغییر رنگ در پوست
- فرو رفتن ناخن در گوشت پا
- تاول
- احساس درد در پاها
- استشمام بوی بد از پاها
- مشاهده زگیل در کف پا
- وجود قارچ در بین انگشتان پا
- وجود زخمی با مدت زمان بیشتر از 2 هفته
- وجود زخم با اندازه بیش از 2 سانتیمتر
- وجود زخم عمیقی که استخوان درون آن دیده شود
برای درمان قطعی زخم پای دیابتی به کجا مراجعه نماییم؟
همانطور که گفتیم، زخم پای دیابتی یک عارضه خطرناک و مهم است که در صورت مشاهده هر یک از نشانههای آن، باید جدی گرفته شده و تحت درمان قرار گیرد. به همین دلیل، با مشاهده اولین علائم زخم پای دیابتی باید به کلینیک زخم پای دیابتی مراجعه نمایید. کلینیک زخم کرج، بهترین و معتبرترین کلینیک زخم پای دیابتی در کرج به شمار میرود که با داشتن متخصصان زخم ماهر و با تجربه، میتوانند به درمان زخم دیابتی انگشت دست و پاهای شما بپردازند. برای مراجعه حضوری به کلینیک زخم کرج جهت درمان زخمهای دیابتی خود، میتوانید با شمارههای درج شده در سایت تماس گرفته و وقت قبلی تعیین نمایید.
اگر شرایط مراجعه حضوری به کلینیک زخم کرج را ندارید، باید بگوییم که این کلینیک خدمات درمان زخم دیابتی در منزل را نیز به بیماران خود ارائه میدهد. برای دریافت این خدمات تنها کافی است با شمارههای موجود در سایت تماس گرفته و درخواست اعزام دکتر زخم دیابت به منزل خود نموده و درمان زخمهای خود را به ایشان بسپارید.