بیماری درماتیت چیست و چه علائمی دارد؟
درماتیت نوعی بیماری پوستی التهابی و خارشدار است که به دلیل بروز تغییر در لایه سطحی پوست (اپیدرم) ایجاد میشود. این بیماری با خارش و بثورات پوستی همراه بوده و میتواند نواحی مختلفی از بدن را درگیر کند. بیماری درماتیت مسری نبوده و میتواند از درجات خفیف تا شدید متغیر باشد. برخی از انواع درماتیت میتوانند برای مدت زمان کوتاهی خود را نشان داده و برخی دیگر به صورت موقت و فصلی بوده و یا در اثر استرس یا فشار عصبی خود را نشان میدهند. از جمله علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمزی یا راش پوستی
- تاول و تورم
- خارش پوست
- درد به همراه سوزش
- خشکی و ترک خوردگی پوست
- پوسته پوسته شدن و چین خوردن پوست
- ترشح خون یا مایع به دلیل خاراندن
- بروز زخمهای دردناک
آشنایی با انواع حالتهای بیماری درماتیت
بیماری درماتیت بر اساس فاکتورهای مختلف همچون علت بیماری، علائم بالینی و محل درگیری به انواع گوناگونی دستهبندی میشوند. این بیماری میتواند منشا داخلی یا خارجی داشته باشد و بر این اساس به دو نوع کلی اگزوژن و اندوژن طبقهبندی میشوند که در ادامه انواع شایع این دو دسته را به شما معرفی میکنیم.
درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis)
این بیماری که با نام اگزما نیز شناخته میشود، در کودکان شایعتر بوده و احتمالا ارثی میباشد، زیرا این بیماری در افرادی رخ میدهد که در سابقه خانوادگی آنها ابتلا به درماتیت آتوپیک، آسم یا سابقه آلرژیهای فصلی وجود داشته باشد. اگزما با علائم متنوعی در نواحی مختلف بدن همچون صورت، داخل آرنج، پشت زانوها و بر روی دستها و پاها همراه است که این علائم شامل موارد زیر میباشند:
- خشکی پوست
- خارش
- بروز بثورات
- قرمزی و تورم
- ترک خوردن پوست
- خروج مایع ار نواحی دارای خارش
- کلفتی پوست
- پوستاندازی
درماتیت تماسی (Contact dermatitis)
این درماتیت در واقع نوعی التهاب است که به دلیل داشتن تماس مستقیم با یک محرک خارجی یا ایجاد کننده حساسیت خود را نشان داده و تنها سطح پوست را تحت تاثیر قرار میدهد. این درماتیت به سختی و پس از مدت زمان طولانی درمان شده و زمانی به طور کامل از بین میرود که دیگر تحت هیچ شرایطی در معرض ماده حساسیتزا قرار نگیرد. این نوع درماتیت عموما نقاطی را بر جای میگذارد که حالت سوختگی ایجاد کرده، با خارش همراه بوده و سطح وسیعی از بدن را دربر میگیرد. این بیماری بسته به نوع عامل ایجادکننده آن به دو دسته تقسیم میشود:
- درماتیت تماسی تحریکی (Irritant contact dermatitis): این بیماری زمانی رخ میدهد که ناحیه مورد نظر در تماس مکرر با آب، مواد شیمیایی، مواد شوینده، لوازم آرایشی و … بوده و پوست اصطکاک داشته باشد. در این حالت پوست قرمز شده و خارشدار میشود. این نوع درماتیت شایعترین نوع بوده و میتواند 80 درصد آنها را شامل شود. این مواد چربی و موانع محافظتکننده پوست را از بین برده و موجب بروز علائم مختلف میشود. از علائم درماتیت تماسی تحریکی میتوان به تورم و تاول، فلسی شدن پوست، احساس حرارت در نقاط تماس، پوستهپوسته شدن و ایجاد زخمهای باز اشاره کرد.
- درماتیت تماسی آلرژیک (Allergic contact dermatitis): این بیماری زمانی رخ میدهد که پوست فرد در تماس با موادی باشد که سایر افراد به آن واکنش نشان نمیدهند. این مواد میتوانند شامل صابون، نیکل، رنگ مو، عطر، کاندوم، لاستیک داروها، آفتکشها، جواهرات و مواد الکلی باشند. این موارد موجب بروز خارش و سوزش میشوند که برای تشخیص عامل این بیماری از تست پچ استفاده میشود.
درماتیت نومولار (Nummular dermatitis)
این درماتیت که با نامهای درماتیت سکهای یا دیسکی نیز شناخته میشود به شکل تکههای تحریکپذیر برای مدتی باقی مانده و علائمی همچون پوسته پوسته شدن، دارای مرز و خارشدار بودن را با خود به همراه دارند.
درماتیت سبورئیک (Seborrhoeic dermatitis)
درماتیت سبورئیک یا همان شوره سر، به دلیل تحریک پوست سر و صورت بر اثر مواد سمی تولید شده توسط مخمر مالاسزیا ایجاد شده و میتواند در برخی موارد به جاهای دیگر نیز سرایت کند. از نشانههای این عارضه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمزی
- پوسته ریزی
- خارش
- شوره سر
درماتیت عصبی (Neurodermatitis)
این عارضه در اثر استرس و دیگر عوامل تحریککننده اعصاب ایجاد میشود که به آن لیکن سیمپلکس مزمن نیز گفته میشود. این بیماری به این صورت است که اگزمای ضخیم و رنگدانهای در ناحیهای از بدن به دلیل مالش و خاراندن معمولی ایجاد میشود که این تکههای فلسدار میتوانند بر روی سر، پایین پاها، مچ و یا ساعد فرد خود را نشان دهند. این عارضه با اصلاح رفتار قابل کنترل و درمان میباشد.
درماتیت عفونی
این درماتیت به دلیل ابتلا به انواع عفونتهای پوستی باکتریایی، قارچی و یا ویروسی ایجاد میشود؛ اما در اغلب موارد عفونت باکتریایی زرد زخم این عارضه را به وجود میآورد.
درماتیت ناشی از استاز
زمانی که گردش خون در ناحیه پوست دچار ضعف شود، تغییراتی در پوست ایجاد میشود که میتواند درماتیت را به همراه داشته باشد.
درماتیت دیس هیدروتیک
این درماتیت در واقع با تاولهایی در کف پاها، دستها و یا انگشتان همراه است که ممکن است به صورت برجستگیهای ریز بهم پیوسته بوده و نواحی بزرگتری را ایجاد کنند. به این نوع درماتیت اگزمای پومفولیکس نیز گفته میشود که به دلیل تعریق زیاد در ناحیه کف دست و پا بهوجود میآید.
چرا افراد به درماتیت دچار میشوند؟
به طور کلی علت ابتلا به عارضه درماتیت، میتواند ترکیبی از عوامل مختلف همچون ژنتیک، محرکهای محیطی و فعالیت سیستم ایمنی بدن باشد. در ادامه به بررسی این فاکتورها میپردازیم.
- سیستم ایمنی بدن: در برخی موارد سیستم ایمنی به محرکها و مواد حساسیتزا (آلرژنها) بیش از حد واکنش نشان داده و موجب بروز التهاب میشود.
- ژنتیک: تحقیقاتی که درباره بیماری درماتیت انجام شده است، نشان میدهد که احتمال ابتلا به این بیماری در افرادی که سابقه درماتیت در خانواده خود داشتهاند، بیشتر از سایر افراد است.
- عوامل محیطی: فاکتورها و عوامل محیطی مختلف مانند استفاده از شویندهها، قرار گرفتن در معرض آلایندههای هوا و دود سیگار موجب کاهش رطوبت پوست و افزایش احتمال ابتلا به این بیماری میشود.
روشهای درمان بیماری درماتیت
برای بیماری درماتیت درمان قطعی وجود ندارد و تنها باید بر اساس نوع بیماری و شدت علائم مدیریت شود. در برخی موارد ممکن است بسیاری از انواع درماتیت به صورت خود به خودی و قرار نگرفتن در معرض عوامل ایجاد کننده آن، بهبود پیدا کنند. اما به طور کلی برای انواع این بیماری، انواع روشهای درمان مختلف نیز وجود دارد که شما میتوانید بر اساس تشخیص پزشک از آنها جهت درمان درماتیت خود استفاده نمایید. این روشهای درمان شامل موارد زیر میباشند:
نوردرمانی
فتوتراپی یا نوردرمانی، یکی از روشهای درمان درماتیت به شمار میرود که در آن از فرابنفش نوع B با نوارهای باریک استفاده میشود تا با تاباندن این نوارها بر روی زخمها و تاولها، آنها را درمان کنند.
درمان دارویی
در این روش از داروهای مختلفی استفاده میشود که همگی باید با تجویز پزشک متخصص مورد استفاده قرار گیرند:
- کورتیکواستروئیدها: این داروها در کنترل و سرکوب علائم تاثیر داشته و میتوانند درماتیت خفیف تا شدید را با انواع مختلف خود درمان نمایند. این داروها هم به صورت موضعی و هم به صورت تزریقی قابل استفاده هستند.
- سرکوبکنندههای سیستم ایمنی: این داروها برای افرادی به کار میرود که بدن آنها به استروئید پاسخ نداده و یا نمیتواند آن را تحمل کند. برخی از داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی به آزمایش خون منظم نیاز دارند.
- داروهای بیولوژیک: این داروها میتوانند ضایعات درماتیت را در انواع متوسط تا شدید بهبود بخشیده و انتخاب مناسبی برای افرادی است که به انواع روشهای درمانی روتین پاسخ ندادهاند.
استفاده از مرطوبکننده
استفاده از انواع مرطوبکننده موجب کاهش شدن بیماری و تعداد دورههای عود میشود. جهت استفاده از مرطوبکننده برای کودکان مبتلا به درماتیت، فرمولاسیون روغنی بهتر از فرمولاسیونهای مبتنی بر آب است.
چگونه میتوان از ابتلا به درماتیت جلوگیری کرد؟
- از تماس با محرکها همچون بنزین، مواد شوینده و لوسیونهای بدن خودداری کنید.
- از مرطوبکننده برای نرم نگه داشتن پوست استفاده نمایید.
- لباسهای نخی بپوشید.
- از گرمای زیاد و عرق کردن خودداری کنید.
- پوست خود را تمیز نگه دارید.
- در صورت نیاز از دستکش برای محافظت از دستها استفاده کنید.