معرفی انواع بیماریهای پوستی
عوامل بسیاری وجود دارند که موجب ابتلا به انواع گوناگون بیماریها و آسیبهای پوستی میشوند. هر یک از این بیماریهای پوستی میتوانند علائم و نشانههای متنوعی از خود نشان داده و برای مدت زمان متفاوتی در بدن هر فرد باقی بمانند. علاوه بر این، این بیماریها به روشهای مختلف درمان شده و شدت متفاوتی دارند. برخی از انواع بیماریهای پوستی موقتی بوده و به آسانی قابل درمان هستند، اما برخی دیگر ممکن است جان فرد را تهدید کرده و بسیار خطرناک باشند. در ادامه به معرفی انواع بیماری پوستی در گروههای مختلف پرداخته و نشانههای آنها را نیز برای شما بیان میکنیم.
1. خطرناکترین بیماریهای پوستی
همانطور که گفتیم بیماریهای پوستی میتوانند شدت و درجات مختلفی داشته باشند، به همین دلیل برخی از آنها بسیار خطرناک بوده و در صورت عدم درمان و یا پیشگیری، میتوانند به مرگ ختم شوند. این بیماریها شامل موارد زیر هستند:
بیماری پروانهای
بیماری پروانهای که نوعی بیماری نادر اما خطرناک است را با نام اپیدرمولیز بولوزا نیز میشناسند. در این بیماری، پوست شکننده شده و تاول میزند که این تاولها ممکن است در پاسخ به یک آسیب جزئی حتی گرما، مالش، خراش و یا کشش ایجاد شوند. این بیماری ژنتیکی و ارثی بوده و بر اثر یک جهش ژنتیکی در سلولهای پروتئینی پوست ایجاد میشود، به همین دلیل هنگام ساخت این پروتئینها اختلال ایجاد شده و نمیتوانند به خوبی لایههای پوستی را به یکدیگر اتصال دهند.
بیماری پروانهای واگیردار نیست، اما پیشرونده بوده و به مرور زمان میتواند شدیدتر شود. در حالت شدید این بیماری، پوست تاول زده و ضخامت آن کاهش پیدا میکند. علت نامگذاری بیماری پروانهای این است که پوست بدن فرد مانند بال پروانه بسیار حساس بوده و در صورت ایجاد یک تماس ساده با پوست، به راحتی پاره شده و دچار خونریزی میشود. از علائم این بیماری میتواند به موارد زیر اشاره کرد:
- تب و لرز شدید
- عفونت زخمها
- استشمام بوی نامطبوع از پوست
- بروز مشکل در تنفس
- اشکال در بلع
برای درمان این بیماری بر اساس شدت و درجات آن از روشهای زیر استفاده میشود:
- عمل جراحی
- ژن درمانی
- پیوند مغز استخوان
بیماری سرطان پوست
سرطان پوست یا Skin Cancer از بیماریهای مشترک در میان انواع بیماری پوستی و سرطان به شمار میرود که میتواند انواع و درجات مختلفی داشته باشد. از جمله انواع سرطان پوست میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کارسینوم سلول بازال (BCC)
- کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC)
- ملانوم
که شایعترین نوع آن، کارسینوم سلول بازال میباشد. یکی از مهمترین دلایل ابتلا به انواع سرطان پوستی، قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید است که میتواند موجب آسیب رساندن به سلولهای پوستی شود.
این بیماری خود را با ایجاد لکههای غیر عادی در سطح پوست و رشد خالهای پوستی در نواحی مختلف بدن بهخصوص صورت و گردن نشان میدهد. بروز سرطان پوست در نواحی از بدن که در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندارند، به دلایل ژنتیکی رخ میدهد. با تشخیص بهموقع و اقدام به درمان سرطان پوست میتوان شانس بهبود را افزایش داد. جهت پیشگیری از ابتلا به این بیماری خطرناک، بهتر است از ضد آفتاب مناسب استفاده کرده و در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرید.
بیماری زرد زخم
زرد زخم نوعی بیماری پوستی حاد و میکروبی است که به شکل تاولهای چرکی و بسیار واگیردار بروز پیدا میکند. احتمال ابتلا به این بیماری در کودکان بیشتر بوده و به راحتی میتواند از طریق تماس با پوست فرد مبتلا و یا اشیا آلوده مانند لباس یا ملحفه، منتقل شود. این بیماری خود را در سه نوع مختلف نشان میدهد:
- زرد زخم تاولی: در این نوع، تاولها پر از مایع بوده و پوسته زرد رنگ دارند. این زرد زخم اغلب در نواحی از بدن ایجاد میشود که در تماس با لباس باشند.
- زرد زخم غیر تاولی: زرد زخم غیر تاولی، بر روی پوست جوشهایی ایجاد میکند که با خارش همراه بوده و پر از مایع چرکی هستند. پس از گذشت چند روز، با پاره شدن جوشها، مایع داخل آن خارج شده و یک پوسته زرد رنگ باقی میماند.
- زرد زخم اکتیما: این نوع، شدیدترین حالت بیماری زرد زخم بوده و میتواند زخمهای عمیقی را ایجاد کند که به لایه درم پوست گسترش پیدا کرده است.
بیماری زگیل تناسلی
زگیل در واقع از طریق انواع ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV ایجاد میشود که نوعی ضایعه پوستی خارشدار است که به صورت برجستگیهای قرمز رنگ خود را نشان میدهد. این عارضه میتواند در نواحی مختلف بدن خود را نشان دهد که از طریق تماس پوستی، رابطه جنسی و استفاده از وسایل آلوده به ویروس میتواند به افراد مختلف منتقل شده و افراد را درگیر نماید.
نوع حاد و خطرناک زگیل، زگیل تناسلی میباشد که در ناحیه تناسلی هم زنان و هم مردان ایجاد میشود. این بیماری در اغلب موارد از طریق رابطه جنسی پرخطر به فرد منتقل میشود. در صورتی که ویروس آن از نوع خطرناک باشد، میتواند موجب بروز سرطان دهانه رحم و یا سرطان حلق و گلو شود.
3. انواع بیماری پوستی بدون خارش
این بیماریها برخلاف سایر موارد با علائم خارش همراه نبوده و شامل موارد زیر هستند:
آکنه و جوش
جوش و آکنه یکی از رایجترین مشکلات پوستی در سراسر دنیا به شمار میرود که بسیاری از افراد در جهان حداقل یکبار در زندگی خود آن را تجربه کردهاند. این عارضه میتواند در هر نقطهای از بدن ایجاد شود، اما به طور معمول زمانی رخ میدهد که پوست مرده و چربی در منافذ پوست جمع شده و متورم شوند. جوشها انواع مختلفی دارند که شامل موارد زیر هستند:
- جوش سرسیاه
- چوش سرسفید
- جوش قرمز (پاپول)
- جوش چرکی (پوسچول)
- جوش ندولار
- جوش کیستیک
جوش و آکنه بر اثر تولید بیش از حد چربی در پوست بهخصوص دوران بلوغ و قاعدگی و یا مسدود شدن فولیکولهای مو ایجاد میشود که وجود باکتری در زیر پوست همچون باکتری پروپیونی باکتریوم آکنس نیز در آن دخیل است.
بیماری پوستی گال
این بیماری موقتی بوده و توسط نوعی کنه به نام گال یا اسکابیز ایجاد میشود. این کنه در زیر پوست تخمریزی میکند که با سوزش و خارش همراه بوده و بسیار مسری است. به همین دلیل همه افرادی که در یک خانه زندگی میکنند باید به صورت همزمان درمان شوند تا فردی به این بیماری مبتلا نشود. تاثیر داروها طی 1 الی 2 هفته خود را نشان داده و بیماری را از بین میبرد. همچنین تمامی وسایل بیمار باید با آب جوش شستشو داده شود.
بیماری آکنه روزاسه
روزاسه یک بیماری پوستی مزمن و شایع با علائم قرمزی و بیرونزدگی رگهای خونی است که برجستگیهای کوچک و چرکی ایجاد میکند. علائم و نشانههای این بیماری بر روی نواحی مختلفی از بدن از جمله بینی، پیشانی و گونهها ایجاد میشوند. این بیماری معمولا در بانوان پس از 30 سال رخ میدهد و انواع مختلفی دارد. از جمله نشانههای این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- جوشها و برجستگیها
- قرمزی صورت به صورت مداوم
- گرگرفتگی
- قابل مشاهده شدن رگهای خونی
- سوزن سوزن شدن صورت
- احساس خارش در چشمها و پوست
این بیماری درمان قطعی و مشخصی ندارد، به همین دلیل از روشهای زیر برای کاهش علائم آن استفاده میشود.
- داروهای خوراکی
- استفاده از کرمها و پمادهای موضعی با مشورت پزشک
- درمان با لیزر
4. انواع بیماریهای پوستی خارشدار
تعداد زیادی از بیماریهای پوستی با علائم خارش پوستی همراه هستند که این نشانه میتواند برای بیمار بسیار آزاردهنده باشد. دلایل بسیاری برای ابتلا به بیماریهای پوستی خارشدار وجود دارد که از دلایل اصلی آن میتوان به تغییرات هورمونی، اختلالات عصبی، اضطراب، افسردگی، ناراحتی و … اشاره کرد.
بیماری اگزما
اگزما (Eczema) که نام دیگر آن درماتیت آتوپیک (Atopic eczema) بوده و یکی از انواع درماتیت به شمار میرود، نوعی التهاب پوستی میباشد که با خارش، قرمزی و خشکی پوست همراه است. این بیماری شایع مسری نبوده و در صورت داشتن تماس با یک آلرژن مشخص بروز پیدا میکند. این بیماری درمان مشخصی نداشته و تنها میتوان از طریق اقدامات مراقبتی مانند مرطوب کردن مداوم پوست با کرم یا پماد تجویز شده، و همچنین عدم مصرف محصولات پوستی محرک، موجب کاهش علائم و تسکین خارش آن میشود. از نشانههای بیماری اگزما میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خشکی پوست
- خارش پوست
- التهاب و تورم پوست
- بروز بثورات و برجستگی بر روی پوست بدن
- ایجاد لکههای ضخیم و چرمی پوست
- پوسته پوسته شدن پوست
بیماری کهیر پوستی
کهیر در واقع نوعی واکنش آلرژیک به یک ماده آلرژن است که بثورات ملتهب و خارشدار ایجاد میکند. این بیماری با برآمدگیهای صورتی و برجسته همراه است که میتوانند اندازههای مختلفی داشته باشند. این علائم پس از مصرف داروی ضد آلرژی و عدم مصرف یا تماس با ماده آلرژن برطرف شده و بهبود پیدا میکنند. در صورتی که بثورات و برآمدگیها تغییر شکل دهند و یا آلرژی شما گلو و سیستم تنفسی را نیز درگیر کند، باید سریعاً به پزشک مراجعه نمایید. مصرف داروهای ضد آلرژی، سیستم ایمنی را سرکوب کرده و موجب از بین رفتن اثرات آلرژی میشود. از علائم آزاردهنده این بیماری میتوان به خارش شدید پوست اشاره کرد.
بیماری عفونت قارچی
گونههای بسیار زیادی از قارچها وجود دارند که بر روی خاک، زمین، گیاهان و حتی پوست انسانها زندگی کرده و میتوانند برای بدن خطرناک باشند. این قارچها میتوانند انواع بثورات و برجستگیها را در فرد ایجاد کرده و یا موجب خارش و کچلی شوند. این قارچها به طور معمول اطراف ناخنها و تار موها تجمع پیدا میکنند و با ایجاد یک الگوی حلقهای فرد را بیمار میکنند. این بیماری به شدت مسری بوده و افراد میتوانند در هر سنی به آن مبتلا شوند. از جمله علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خارش پوستی
- فلسها و پلاکهای دایرهای شکل
- تکههای صاف با حاشیه برآمده و گرد
برای درمان این بیماری از داروهای خوراکی ضد قارچ، پمادهای ضد قارچ و شامپوهای درمانی استفاده میشود.
بیماری پسوریازیس (Psoriasis)
در این بیماری لکههای قرمز و پوسته پوسته شدن به همراه خارش ایجاد میشود که در اغلب موارد بر روی زانوها، آرنجها، بالاتنه و پوست سر رخ میدهند. علت ابتلا به پسوریازیس، بروز اختلال در سیستم ایمنی است که سرعت تولید پوست را نسبت به روند طبیعی، افزایش میدهد. این بیماری با خارش همراه بوده و در حال حاضر راه درمانی برای آن وجود ندارد. پسوریازیس میتواند 6 نوع مختلف داشته باشد که در نواحی مختلف بدن علائم خود را نشان میدهند. از علائم اولیه این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خارش پوست
- احساس درد
- تغییر رنگ پوست به دلیل ایجاد پلاک
- ریختن پلاکهای پوسته پوسته شده
- خشک شدن و ترک خوردن پوست
- ایجاد راش یا ناحیه برجسته با پوست ضخیم
5. انواع بیماریهای پوستی واگیردار
برخی از این بیماریهای پوستی بسیار مسری بوده و میتواند از یک فرد به فرد دیگر منتقل شود. این بیماریها میتوانند نواحی مختلفی از بدن را درگیر کرده و با نشانههای مختلف خود را نشان دهند. از انواع بیماریهای پوستی واگیردار مهم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
بیماری تبخال
تبخال یک بیماری ویروسی است که به طور معمول در اطراف دهان و لبها، چانهها، گونهها و حتی سوراخهای بینی ایجاد میشود، اما میتواند ناحیه تناسلی را نیز درگیر کند. نام ویروس عامل تبخال، هرپس سیمپلکس است که از نشانههای اصلی این بیماری، ایجاد تاول بر روی پوست بوده و با درد، سوزش یا خارش همراه است. این بیماری به شدت واگیردار بوده و عامل فعال شدن آن استرس و فشار عصبی میباشد. از جمله نشانههای بیماری تبخال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد و سوزش
- بروز تاول و زخم
- احساس درد حین ادرار
- ترشحات واژینال
بیماری برفک
زمانی که قارچ بیش از حد بر روی پوست رشد میکند، ضایعات سفید رنگی را بر روی زبان یا گونه ایجاد میکند که به آن برفک گفته میشود. این عارضه بیشتر زمانی رخ میدهد که قارچ کاندیدا آلبیکنس علت به وجود آوردن این بیماری به شمار میرود. این عفونت خفیف بوده و به ندرت عوارضی ایجاد میکند که خطرساز باشد. برای درمان آن میتوانید به پزشک متخصص عفونی مراجعه نمایید.
بیماری زونا (Shingles)
زونا نوعی بیماری پوستی خارشدار است که بر اثر ویروسی به نام واریسلا زوستر به وجود میآید. اولین و مهمترین نشانه آن، خارش شدید است که میتواند با بثورات شدید و تاولهای کوچک در بخشهای مختلف بدن که تجمع رشته های اعصاب زیاد است همراه باشد. این ویروس پس از ورود به بدن میتواند تا مدتها در عصبهای حسی به صورت غیر فعال باقی مانده و در زمان کاهش ایمنی بدن فعال شود. بدین صورت علائم اولیه آن بروز پیدا کرده و در موارد شدید میتواند بسیار خطرناک باشد. ویروس واریسلا زوستر در افراد بزرگسال خود را به صورت بیماری زونا، و در کودکان به صورت آبله مرغان نشان میدهد. از علائم این بیماری میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تب و لرز خفیف
- سردرد
- احساس بیحالی و کسلی
- خارش شدید و خنجری
- ایجاد تاولهای ریز و قرمز
- حالت تهوع
6. سایر انواع بیماریهای پوستی
بیماریهای پوستی میتوانند انواع بسیار متنوعی داشته باشند و در دستههای گوناگونی قرار گیرند که در ادامه به معرفی سایر بیماریها میپردازیم.
بیماری لک و پیس (Vitiligo)
بیماری لک و پیس که با نام ویتیلیگو شناخته میشود، رنگ پوست را به شکل لکه در نواحی مختلف از بین میبرد. ملانین، رنگدانه و عامل ایجادکننده رنگ در پوست و مو است که در صورت آسیب دیدن سلولهای تولیدکننده ملانین بر اثر خودایمنی یا ژنتیک، موجب بیماری لک و پیس میشود. امکان بروز این بیماری در هر یک از نواحی بدن همچون روی مو یا قسمت داخلی دهان نیز وجود دارد. این بیماری خطرناک و مسری نبوده و آسیب شدیدی به بدن وارد نمیکند. برای درمان آن باید از نور درمانی و داروهای موضعی استفاده شود تا ملانین آسیب دیده به پوست بازگردانده شود و از پیشرفت این بیماری جلوگیری کند.
بیماری کورک یا دُمَل (Boil)
اصلیترین نشانه این عارضه ایجاد جوشهای بزرگ، چرکین و بسیار خطرناک است که به دلیل بروز عفونت در فولیکولهای مو بر روی پوست ایجاد میشوند. افرادی که به دلایل مختلف همچون ابتلا به دیابت سیستم ایمنی ضعیفتری دارند، بدنشان توانایی لازم برای مقابله با عفونت را ندارد. به همین دلیل به عارضه کورک یا دمل مبتلا میشوند. علاوه بر این، عوامل دیگری همچون ابتلا به بیماریهای پوستی مانند آکنه و اگزما، و یا برقراری تماس پوستی با افراد مبتلا به عفونت استافیلوکوک میتوانند بر ابتلا به این بیماری تاثیرگذار باشند.
جوشهایی که بر اثر بیماری کورک یا دمل ایجاد میشوند میتوانند اندازههای مختلفی داشته باشند که در صورتِ بیش از حد بزرگ بودن، باید حتما به پزشک مراجعه نمایید تا درمان شوید. فشار دادن جوش یک کار اشتباه است که موجب میشود عفونت در لایه زیرین پوست پخش شده و به نواحی دیگر نیز سرایت نماید. باید توجه داشته باشید که این بیماری بسیار واگیردار است، پس از دست زدن به جوشهای خود، خودداری نمایید.
خالهای پوستی (Mole یا Nevus)
خالهای پوستی در واقع نوعی زائده خوشخیم محسوب میشوند که میتوانند رنگهای قهوهای یا مشکی داشته باشند. خالهای معمولی، دیسپلاستیک و مادرزادی همگی از انواع خالهای پوستی هستند که در نواحی مختلف بدن به صورت تکی یا گروهی ایجاد میشوند. این خالها با ظاهر متفاوت خود به دلیل تجمع ملانین در یک ناحیه از پوست ایجاد میشوند که در برخی موارد میتوانند نشانه ابتلا به سرطان پوست باشند.
ملانوما بدترین نوع سرطان پوست است که با تغییر شکل خالهای پوستی خود را نشان میدهد. علاوه بر این، ملانوما میتواند بر روی برخی از انواع خالها نیز ایجاد شده و سپس به پوست نواحی مختلف بدن ایجاد شود. از جمله انواع خالهای پوستی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- خال گوشتی
- خال جانکشنال
- خال مرکب
- خال درمال
- خال ملانوسیتی
- خال دیسپلاستیک
- خال هالهدار
- خال آبی
- خال مادرزادی
- خال اکتسابی
چرا افراد به انواع بیماریهای پوستی دچار میشوند؟
عوامل و فاکتورهای مختلفی در ابتلا به این بیماریها وجود دارند که شامل موارد زیر میشوند:
- انواع عفونتها
- عوامل بیماریزا مانند باکتری، قارچ و ویروس
- اختلال خودایمنی
- آلرژی
- عوامل محیطی
- ژنتیک و سابقه خانوادگی
- ابتلا به بیماریهای مختلف همچون دیابت
- ضعیف بودن سیستم ایمنی
نحوه تشخیص بیماریهای پوستی
- معاینه بالینی و بررسی نشانهها: اولین مرحله جهت تشخیص نوع بیماری پوستی مورد نظر، بررسی شرایط و علائم بیماری است.
- بایوپسی: قسمتی از پوست یا بافت آسیب دیده را برداشته و کشت داده میشود تا بتوان علت بروز بیماری را کشف نمود.
- تست زخم: جهت تشخیص علت بروز بیماری، از برخی مواد جایگزین آلرژیک استفاده میشود تا واکنش پوست را مشاهده کنند.
- آزمایش بلک لایت: در این روش از اشعه فرابنفش استفاده میشود تا پوست بیمار را به طور دقیق مورد بررسی قرار دهند.
چگونه میتوان بیماریهای پوستی را درمان نمود؟
روش درمان هر یک از بیماریهایی که در این متن بیان شدند، با روش درمان بیماری دیگر متفاوت بوده و باید بر اساس نوع، شدت و درجات زخم ایجاد شده بر اثر بیماری تشخیص داده شوند. به همین دلیل نمیتوان برای بیماریهای پوستی یک درمان مشخص و قطعی معرفی نمود. در صورت ابتلا به هر یک از انواع بیماریهای پوستی، باید به پزشک متخصص پوست یا متخصص عفونی مراجعه کرده و از روشهای درمانی ایشان بهرهمند شوید.