بیماری التهابی لیکن پلان نوعی بیماری خود ایمنی است که بر اثر حمله سیستم ایمنی بدن به سلولهای خودی ایجاد میشود.
این بیماری ضایعات پوستی ایجاد میکند ضایعات پوستی در بیماری لیکن پلان با خارش شدید پوست همراه است.
علائم بیماری لیکن پلان
- ظاهر شدن ناگهانی ضایعات پوستی و بثورات به صورت صاف یا برجسته به رنگ صورتی، قرمز، بنفش و…
- وجود خطوط و رگههای سفید در برخی از بثورات و ضایعات پوستی
- خارش شدید پوست به ویژه در شب
- ایجاد تاول پوستی
- ایجاد ضایعات سفید رنگ دهانی و…
عوامل مستعد کننده بروز بیماری لیکن پلان
- استرسهای طولانی مدت جسمی و روحی
- آسیبهای پوستی از جمله بریدگی، خراشیدگی و…
- وجود برخی بیماریها و عفونتهای ویروسی از جمله سیروز کبدی (زخم یا فیبروز کبدی) هپاتیت C (عفونت کبدی) و…
- مصرف برخی داروها از جمله داروی قلبی عروقی، داروهای درمان فشار خون بالا، ضد التهابها، داروهای ادرارآور و برخی مسکنها و…
- توجه داشته باشید این بیماری ممکن است در هر سنی رخ دهد اما بیش تر در افراد میانسال دیده میشود؛ بنابراین افرادی که سن بالایی دارند بیشتر مستعد ابتلا به بیماری لیکن پلان هستند.
- مصرف دخانیات و الکل
انواع بیماری لیکن پلان
بیماری لیکن پلان را با توجه به عارضهای که در قسمتهای مختلف بدن ایجاد میکند معمولاً به ۵ دسته تقسیم میکنند.
لیکن پلان پوستی: شایعترین نوع لیکن پلان، پوستی است.
مهمترین علائم لیکن پلان پوستی، وجود ضایعات پوستی برجسته به رنگ صورتی، قرمز و بنفش است.
این ضایعات پوستی معمولاً با خارش همراه هستند.
ضایعات پوستی در قسمتهای مختلف بدن به ویژه روی دست، پا و بازو دیده میشوند.
تیرگیهای به جا مانده از لیکن پلان معمولاً بعد چند ماه به صورت خود به خودی از بین خواهند رفت.
لیکن پلان دهانی: به وجود آمدن لکههای سفید و کوچک در بخشهای داخلی دهان، روی گونهها و گاهی روی لثهها، زبان و لبها
این لکهها و زخمهای دهانی معمولاً دردناک نیستند این لکهها ممکن است باعث تورم و قرمزی لثه ها شده و معمولا بعد بهبودی از بین میروند.
لیکن پلان دهانی باعث خشک شدن دهان میشود.
مصرف ادویههای مختلف ممکن است باعث افزایش شدت علائم شوند.
لیکن پلان ناخن: تغییر رنگ و شکل ناخنها و گاهی افتادن آن در پی حمله سیستم ایمنی بدن به سلولهای ناخن.
لیکن پلان مو: نام دیگر این نوع لیکن پلان، فولیکولار است؛ که در این بیماری فولیکولهای مو مورد حمله سیستم ایمنی بدن قرار میگیرند.
از علائم این نوع بیماری التهاب سر و مو نازک شدن و ریزش مو است.
لیکن پلان تناسلی: به وجود آمدن لکههای پوستی حلقه ای شکل به رنگ سفید و قرمز در اطراف و روی اعضای تناسلی مردان. این لکهها معمولاً درد ایجاد نمیکنند و شبیه برفک هستند.
لیکن پلان در زنان با ایجاد ضایعاتی روی لبه داخلی واژن ظاهر میشود این ضایعات ممکن است باعث تغییر شکل واژن و خونریزی شوند.
پیشگیری و مراقبت از لیکن پلان
علت اصلی بیماری لیکن پلان ناشناخته است.
بنابراین راه پیشگیری مطمئنی ندارد اما با رعایت برخی نکات میتوان تا حدی از بروز و پیشرفت این بیماری جلوگیری کرد.
- مراقبت از پوست در برابر خراشیدگی، پارگی و…
- کاهش استرس و اضطراب زیاد در زندگی
- پرهیز از سیگار کشیدن و استفاده از الکل
- رعایت بهداشت دهان و دندان
- هنگام به وجود آمدن ضایعه پوستی استفاده از کمپرسهای سرد جهت کاهش خارش
توجه داشته باشید که بیماری لیکن پلان خیلی خطرناک نیست و معمولاً بعد از چند وقت به صورت خود به خود از بین میرود؛ اما تشخیص به موقع و انجام درمانهای مربوطه میتواند مانع پیشرفت عارضه و علائم و آسیبهای ناشی از آن شود.
تشخیص لیکن پلان
- انجام آزمایشهای مختلف از جمله آزمایش آلرژی، هپاتیت C و…
- انجام بیوپسی که در این اقدام پزشکی پزشک قطعهای از بافت آسیب دیده را با میکروسکوپ برای تشخیص بیماری لیکن پلان مورد بررسی قرار میدهد.
- بررسی سابقه بیماری و معاینه فیزیکی و جسمی
در صورتی که عارضه لیکن پلان فقط روی پوست ظاهر شود معمولاً بعد چند ماه ضایعات پوستی بهبود مییابند اما در صورتی که عارضه بیماری، غشای مخاطی را تحت تاثیر قرار دهد؛ درمان سختتر و زمان بهبودی طولانیتر میشود.
درمان لیکن پلان
- برای کاهش قرمزی، التهاب و خارش میتوان از کرمها و پمادهای استروئیدی استفاده کرد.
- استفاده از نور ماورای بنفش و فتوتراپی (نوردرمانی) برای کاهش علائم
- استفاده از آنتی هیستامین برای کاهش خارش
- استفاده از قرصهای استروئیدی طبق تجویز پزشک، برای کاهش علائم در افرادی که علائم شدیدتری دارند.
- استفاده از کپسول سیکلوسپورین که این کپسول سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده تا از پیشرفت بیماری جلوگیری کند بنابراین مصرف این دارو خیلی توصیه نمیشود و پزشک فقط در موارد بسیار شدید این دارو را تجویز میکند.
- استفاده از داروهای دارای ویتامین A یا داروهای رتینوئیدی که از طریق دهان مصرف میشوند.
- (توجه داشته باشید خانمهای باردار نباید از این دارو استفاده کنند چرا که این داروها عوارض جانبی برای جنین دارند بنابراین در صورت بارداری حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.)
- برای لیکن پلان دهانی، استفاده از دهان شویه و قرصهای خوراکی استروئیدی، آنتی بیوتیکها و… پیشنهاد میشود.
- استفاده از کورتیکو استروئیدها و آنتی هیستامینها برای کاهش خارش و…