در این مقاله به معرفی و انواع زخم، درمان مناسب آن میپردازیم، همراه ما باشید.
در زخم، جراحت و آسیب به سطح بدن، بافتهای پوست بدن در اثر پاره شدگی، بریدگی، خراشیدگی، سوراخ شدگی و… دچار آسیب شده و یکپارچگی خود را از دست میدهند.
گاهی زخم به نوعی آسیب گفته میشود که بافت های زیرین پوست دچار آسیب شده درحالی که پوست یکپارچه بوده و بریدگی ندارد.
به بیان دیگر زخم و جراحت، جدا شدن اتصال بین سلول پوست و یا قسمت های زیرین آن از جمله عضلات و ارگان ها میباشد.
انواع زخم
زخم بر اساس شدت و محل آسیب، علت ایجاد زخم، طول زمان درمان، شکل زخم و…
به انواع مختلفی تقسیم میشود.
انواع زخم بر اساس طول مدت زمان ابتلا:
زخمها به دو نوع زخم حاد و مزمن تقسیم بندی میشوند.
• زخمهای حاد: زخمهایی که به صورت ناگهانی و در مدت زمان کم به وجود آمده و روند بهبود آن ها سریع تر از زخم های مزمن بوده و طی مدت کمتر از ۶ هفته به بهبودی کامل میرسند.
• زخمهایی چون زخم سوختگی سطحی، زخم عمل جراحی، بریدگی سطحی و… از این نوع زخم ها هستند.
• زخم مزمن: زخم هایی هستند که در کمتر از شش هفته به بهبودی کامل نمیرسند و روند بهبودی طولانی دارند زخم مزمن نامیده میشوند.
• زخم بستر، دیابت، عروق و… معمولاً از این نوع زخمها هستند.
زخم باز یا بسته:
زخم باز: در زخمهای باز، پوست دچار آسیب شده و زخم در تماس مستقیم با هوا قرار دارد.
خطر عفونت و خونریزی زخمهای باز بسیار زیاد است بنابراین در صورت وجود این نوع زخم باید با درمان مناسب میتوان آن را به بهبودی رساند و در صورت نیاز، با استفاده از پانسمان بهداشتی از عفونت زخمهای باز پیشگیری کنید.
زخم باز شامل: خراشیدگی پوست، بریدگی پوست، جدا شدن بافتها از یکدیگر در پوست، پارگی پوست، قطع عضو ناقص یا قطع عضو کامل و… می باشد.
زخم بسته: زخم بسته یا بلانت نوعی زخم است که در آن بافتهای زیرین پوست دچار آسیب شده اند و پوست بدن سالم و یکپارچه است، بنابراین در این نوع زخم آسیب به وجود آمده در بافت و جراحت در تماس مستقیم با هوا نیست.
زخمهای سطحی بسته معمولاً با روش های درمانی ساده از جمله عدم تحرک و فشرده سازی و… درمان میشوند اما در صورتی که زخمهای بسته، شدید و عمیق باشند و بافت استخوان را تحت تاثیر قرار دهند درمانهای تخصصی تر از جمله جراحی لازم است.
زخم بسته شامل: هماتوم، کوفتگی بافت و له شدگی است که این نوع زخم ها به علت آسیبهای عصبی، خونریزی و تجمع خون، شکستگی استخوان و… به وجود میآیند.
زخمهای عفونی و غیر عفونی: زخم عفونی به جراحتهایی گفته میشود که در آن میکروبهایی از جمله باکتری رشد میکنند.
علائم وجود عفونت در زخم: از علائم وجود عفونت در زخم میتوان به ترشحات به رنگهای سفید یا زرد، تب، درد شدید، تورم، قرمزی، گاهی بوی نامطبوع و… اشاره کرد که در محل زخم رخ میدهند.
منشا زخم
زخم ممکن است در اثر اختلالات داخلی بدن از جمله اختلال سیستم ایمنی بدن و یا اختلال سیستم عصبی، کاهش خون رسانی به بافت، کاهش اکسیژن و وجود برخی بیماریهای داخلی از جمله بیماریهای دیابت، ترومبوز ورید عمقی و… ایجاد شود.
همچنین زخم ممکن است بر اثر عوامل خارجی از جمله تروما، نفوذ جسم خارجی مانند چاقو یا گلوله ایجاد شود.
عوامل مستعد کننده ایجاد زخم و افزایش مدت زمان روند بهبود زخم:
استرسهای طولانی مدت
وجود برخی بیماریها از جمله دیابت
سیستم ایمنی ضعیف فرد
کمبود ویتامین و مواد مغذی و رژیم غذایی نامناسب
مصرف الکل و مواد مخدر
مصرف برخی داروها از جمله داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی
کم خونی آنمی
وجود تنشهای عصبی طولانی مدت
چاقی و اضافه وزنی
عدم رعایت بهداشت
داشتن مشاغل مخاطره آمیز
سن بالا و…
این موارد برخی از این عوامل میباشند.
روند بهبود زخم
زخمهای سطحی معمولاً سریعتر از زخمهای وسیع و عمیق بهبود مییابند.
مراحل بهبود زخم:
مرحله اول کاهش و توقف خونریزی (انعقاد و لخته شدن خون): بعد از خونریزی، لخته ایجاد شده خونریزی را متوقف میکند.(توجه داشته باشید که همه زخمها خونریزی خارجی ندارند.)
پلاکتهای موجود در خون با چسبیدن به یکدیگر و به محل زخم باعث ایجاد لخته میشوند این مرحله هموستاز نیز نامیده میشود.
التهاب: مرحله بعد، التهاب و قرمزی بافت زخم است که در این مرحله ممکن است مایع شفاف از زخم ترشح بشود.
در این مرحله، گلبولهای سفید عوامل بیماریزا و سلولهای آسیب دیده و مرده را بلعیده و از بین میبرد.
مرحله رشد و تکثیر بافتهای جدید: در این مرحله عمق زخم پر شده و سلولهای اپیتلیال نیز رشد کرده و تکثیر مییابند و زخم انقباض یافته پوشش بافتی جدید تشکیل میشود.
در این مرحلهی زخم، رگهایخونی جدید نیز تشکیل شده و رشد میکند.
مرحلهی آخر بلوغ یا بازسازی نام دارد.
در این مرحله با فعالیت فیبروبلاست ها و… خاصیت کشسانی و استحکام پوست به ۸۰ درصد قدرت اولیه خود باز میگردد.
این مرحله ممکن است یک یا چند سال طول بکشد.