جراحی های زیبایی مانند بینی، شکم، لیفت صورت، ماموپلاستی، پروتز سینه و لیپوماتیک، به یکی از رایج ترین روش های بهبود ظاهر افراد تبدیل شده اند. اما این جراحی ها نیز مانند هر نوع عمل جراحی دیگر، با خطراتی همراه هستند. یکی از شایع ترین و نگران کننده ترین عوارض، عفونت زخم جراحی های زیبایی است. این عفونت ها اگر به موقع تشخیص داده نشده یا به درستی درمان نشوند، می توانند بر نتیجه نهایی جراحی تأثیر بگذارند، روند ترمیم را کند کنند و حتی باعث نیاز به جراحی ترمیمی شوند.
چرا زخم جراحی های زیبایی دچار عفونت می شوند؟
عفونت بخیه پس از جراحی، یکی از عوارض احتمالی و جدی هر هر نوع جراحی محسوب می شود، اما در جراحی های زیبایی به دلیل نوع برش ها، محل عمل و در برخی موارد مراقبت ناکافی، احتمال بروز این عارضه بیشتر است. چندین عامل مهم می توانند در بروز عفونت زخم بخیه پس از جراحی های زیبایی دخیل باشند که شامل موارد زیر می شوند:
1. عدم رعایت بهداشت پس از جراحی
یکی از اصلی ترین و شایع ترین دلایل بروز عفونت در محل زخم جراحی، تمیز نکردن صحیح ناحیه زخم و یا عدم تعویض پانسمان به طور منظم است. زخم باز، در صورت تماس با آلودگی های محیطی یا دست های آلوده، به راحتی دچار عفونت می شود.
2. مهارت و تجربه پزشک جراح
انتخاب جراح با تجربه و کلینیک معتبر نقش زیادی در کاهش احتمال عفونت دارد. اگر هنگام جراحی اصول استریل به درستی رعایت نشود، خطر انتقال باکتری به بافت افزایش پیدا می کند.
3. ضعف سیستم ایمنی بدن
برخی از افراد به دلیل داشتن بیماری های زمینه ای مانند دیابت و یا مصرف داروهای خاص، سیستم ایمنی ضعیفی دارند. به همین دلیل بدن آن ها نمی تواند در مقابل عوامل عفونی عملکرد مناسبی داشته باشد.
4. مصرف دخانیات و تغذیه نامناسب
سیگار کشیدن و تغذیه ناسالم نیز بر روند ترمیم زخم تاثیرگذار بوده و علاوه بر کاهش سرعت بهبودف بدن را مستعد عفونت می کنند. اکسیژن رسانی به بافت در افراد سیگاری کمتر است که همین موضوع به رشد باکتری ها نیز کمک می کند.
5. مراقبت ناکافی در روزهای اولیه
بدن و محل زخم در روزهای اول پس از جراحی زیبایی بسیار حساس است. تحرک زیاد، فشار به ناحیه جراحی یا استحمام زودهنگام می تواند زخم را تحریک کرده و زمینه ساز عفونت شود.
علائم عفونت زخم جراحی زیبایی را بشناسید!
پس از انجام جراحی زیبایی، بدن وارد مرحله ای از ترمیم و بهبود می شود. در این مدت ممکن است برخی نشانه ها مانند قرمزی یا کمی درد طبیعی باشند، اما در صورتی که این علائم بیشتر یا طولانی تر از حالت طبیعی تجربه شوند، نشان دهنده بروز عفونت در ناحیه زخم جراحی هستند. از نشانه های عفونت زخم جراحی زیبایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ترشح چرک یا مایع با بوی بد: خروج ترشحات زرد، سبز یا قهوه ای رنگ از محل زخم، به ویژه همراه با بوی ناخوشایند، نشانه ای جدی از وجود باکتری است.
- تب و لرز: افزایش دمای بدن (بالای ۳۸ درجه) در کنار احساس لرز می تواند نشانه گسترش عفونت به بدن باشد.
- درد شدید و مداوم: درد پس از جراحی طبیعی است، اما اگر با گذشت زمان نه تنها کاهش نیابد، بلکه شدیدتر شود، ممکن است ناشی از عفونت باشد.
- بوی نامطبوع از زخم: در برخی موارد، حتی بدون ترشح قابل مشاهده، ممکن است زخم بوی بدی بدهد که نشان دهنده فعالیت میکروبی است.
- باز شدن بخیه ها یا عدم ترمیم زخم: اگر زخم بسته نشود یا بخیه ها به دلیل تورم یا چرک باز شوند، احتمال عفونت بسیار زیاد است.
اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، به هیچ وجه آن را نادیده نگیرید و فوراً با پزشک جراح خود تماس بگیرید. تشخیص زودهنگام، کلید اصلی درمان موفق عفونت هاست.
کدام جراحی های زیبایی بیشتر در معرض عفونت هستند؟
تقریباً تمام جراحی های زیبایی با درصدی از ریسک عفونت همراه اند، اما برخی از آن ها به دلیل محل برش، گستردگی ناحیه عمل یا حضور جسم خارجی در بدن، احتمال بیشتری برای بروز عفونت دارند. در ادامه با رایج ترین جراحی هایی که بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند آشنا می شویم:
۱. پروتز سینه (بزرگ کردن یا بازسازی سینه)
جراحی پروتز به دلیل وارد کردن جسم خارجی به بدن، یکی از حساس ترین عمل ها از نظر احتمال عفونت است. اگر باکتری وارد محل کاشت پروتز شود، درمان آن دشوارتر خواهد بود.
۲. ماموپلاستی (کوچک کردن سینه)
در این جراحی، بافت و پوست اضافه برداشته می شود که اغلب با برش های وسیع همراه است. اگر زخم ها به درستی مراقبت نشوند یا فرد سیگاری باشد، احتمال عفونت بخیه ماموپلاستی به طور محسوسی افزایش می یابد.
۳. لیپوساکشن و لیپوماتیک
این دو روش برای تخلیه چربی های موضعی استفاده می شوند و شامل ایجاد سوراخ های متعدد در سطح پوست هستند. در صورت مراقبت نادرست از این برش ها یا خروج ناکامل ترشحات، ممکن است فرد با عفونت بخیه لیپوساکشن و لیپوماتیک مواجه شود.
۴. جراحی بینی (رینوپلاستی)
بینی از نظر تماس با محیط بیرون و دارا بودن باکتری های طبیعی دهان و حلق، منطقه حساسی است. در صورت عدم رعایت بهداشت یا استفاده از پانسمان غیر استریل، زخم می تواند عفونی شود.
۵. ابدومینوپلاستی (تامی تاک یا جراحی زیبایی شکم)
این جراحی ناحیه بزرگی از بدن را درگیر می کند و به دلیل تجمع مایعات زیر پوست، در صورت عدم درناژ مناسب و مراقبت ضعیف، مستعد عفونت است.
۶. لیفت صورت و پلک (فیس لیفت و بلفاروپلاستی)
اگرچه برش ها در این جراحی ها کوچک هستند، اما نزدیکی به چشم، دهان و استفاده مداوم از مواد آرایشی می تواند باعث افزایش احتمال آلودگی و عفونت شود.
آشنایی با انواع عفونت زخم بخیه
زخم های جراحی پس از بخیه زدن، در حالت عادی باید به مرور زمان ترمیم شوند. اما گاهی در اثر ورود باکتری ها یا عدم مراقبت صحیح، زخم دچار عفونت می شود. عفونت زخم ها بسته به شدت، عمق و محل درگیری به چند نوع تقسیم می شوند که شناخت آن ها برای پیگیری درمان بسیار مهم است.
۱. عفونت سطحی (Superficial Incisional Infection)
این نوع عفونت فقط ناحیه پوست و بافت های سطحی اطراف محل بخیه را درگیر می کند. علائمی مانند قرمزی، تورم، درد، ترشح چرک از زخم و احساس گرما در ناحیه بخیه از نشانه های آن هستند. این نوع عفونت ها اگر زود تشخیص داده شوند، معمولاً با درمان های موضعی یا آنتی بیوتیک کنترل می شوند.
۲. عفونت عمقی (Deep Incisional Infection)
در این حالت، عفونت به بافت های عمیق تر مانند عضله یا فاسیای زیر پوست نفوذ می کند. درد شدید، تب بالا، خونابه یا ترشحات چرکی از عمق زخم و عدم ترمیم زخم طی چند روز از علائم هشداردهنده آن است. درمان این نوع عفونت معمولاً نیازمند تخلیه چرک، استفاده از آنتی بیوتیک های قوی تر یا حتی بستری شدن است.
۳. عفونت ناحیه ای یا ارگان-فضایی (Organ/Space Infection)
این نوع، جدی ترین شکل عفونت است و زمانی رخ می دهد که عفونت از محل جراحی به ارگان های داخلی یا فضاهای بدن (مانند شکم، سینه یا لگن) گسترش پیدا کند. این عفونت ها ممکن است با علائم شدیدی مثل تب بالا، افت فشار خون، درد داخلی، حالت تهوع یا ضعف شدید همراه باشند و گاهی نیاز به جراحی مجدد، درن گذاری یا درمان های تخصصی دارند.
نکته مهم:
در صورتی که بعد از جراحی متوجه هرگونه علامت غیرطبیعی مانند بوی بد، ترشح چرک، تب یا درد مداوم شدید، نباید منتظر بمانید. مراجعه فوری به پزشک می تواند از پیشرفت عفونت و بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
برای درمان عفونت زخم جراحی زیبایی چه باید کرد؟
اگر بعد از انجام عمل های زیبایی نشانه های عفونت زخم جراحی مانند قرمزی، تورم، ترشح چرک، بوی بد یا تب شدید را مشاهده نمودید، احتمال دارد که زخم شما دچار عفونت شده باشد. در چنین شرایطی، اقدام سریع و درست می تواند از پیشرفت عفونت و ایجاد عوارض جدی جلوگیری کند. در ادامه مهم ترین مراحل درمان عفونت زخم بخیه را بررسی می کنیم:
1. مراجعه سریع به کلینیک زخم یا مراکز درمانی
اولین و مهم ترین قدم، مراجعه فوری به جراح یا متخصص زخم است. خوددرمانی یا استفاده از داروهای بدون نسخه ممکن است وضعیت را بدتر کند. پزشک با معاینه زخم، شدت عفونت را تشخیص می دهد و درمان مناسب را تجویز می کند.
اگر امکان مراجعه حضوری برای شما فراهم نیست یا زخم جراحی در مرحله ای قرار دارد که باید به صورت تخصصی در منزل تحت مراقبت قرار گیرد، خدمات درمان زخم های جراحی در منزل کلینیک زخم گزینه ای ایده آل است. این خدمات توسط پرستار یا متخصص زخم در منزل شما انجام شده و شامل شست وشوی اصولی، تعویض پانسمان های پیشرفته، کنترل عفونت و آموزش روش های مراقبت از بیمار به افراد خانواده می باشد.
2. تجویز آنتی بیوتیک برای عفونت زخم جراحی
بسته به میزان شدت عفونت، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک خوراکی یا تزریقی تجویز کند. مصرف منظم و کامل داروها طبق دستور پزشک بسیار مهم است؛ حتی اگر علائم زخم بهتر شود، نباید مصرف دارو را زودتر از زمان تعیین شده قطع کرد.
3. شست وشو و پانسمان صحیح زخم
پزشک یا متخصص زخم ممکن است زخم را شست وشو دهد یا پانسمان آن را تعویض کند. در برخی موارد، نیاز به استفاده از محلول های ضدعفونی کننده یا پمادهای آنتی بیوتیکی وجود دارد. از باز کردن پانسمان یا دستکاری زخم در منزل خودداری کنید، مگر طبق دستور پزشک. در صورت وجود ترشح، ممکن است برای بهبود زخم و کنترل میزان ترشحات، از انواع پانسمان های نوین زخم استفاده شود.
4. درناژ یا تخلیه عفونت زخم (در موارد شدید)
اگر در زخم چرک جمع شده باشد یا آبسه ایجاد شده باشد، ممکن است پزشک به تخلیه عفونت بپردازد. در بعضی موارد شدید، این کار تحت بی حسی یا در اتاق عمل انجام می شود.
5. استراحت و تغذیه مناسب
برای تقویت سیستم ایمنی بدن و سرعت بخشیدن به روند بهبودی، استراحت کافی، مصرف آب فراوان و استفاده از غذاهای سرشار از پروتئین، ویتامین C، روی و آهن توصیه می شود.
مراقبت های پس از جراحی زیبایی برای کاهش ریسک ابتلا به عفونت
مراقبت درست و اصولی بعد از جراحی زیبایی نقش بسیار مهمی در جلوگیری از بروز عفونت دارد. بسیاری از عفونت های پس از عمل، به دلیل سهل انگاری در مراقبت های بعد از جراحی به وجود می آیند. در ادامه، مهم ترین نکاتی را که باید برای کاهش ریسک عفونت رعایت کنید، مرور می کنیم:
1. رعایت دقیق بهداشت زخم
محل بخیه باید تمیز و خشک نگه داشته شود. هرگونه تماس با دست های آلوده یا سطوح غیر استریل می تواند منجر به ورود باکتری و عفونت به محل زخم بخیه شود. از لمس غیرضروری زخم یا تعویض پانسمان بدون دستکش و یا ضدعفونی کردن دست ها خودداری کنید.
2. تعویض منظم و اصولی پانسمان
پانسمان زخم باید طبق دستور پزشک و در شرایط کاملاً استریل تعویض شود. اگر خودتان قادر به انجام این کار نیستید، می توانید از خدمات درمان عفونت زخم بخیه در منزل بهره مند شوید تا از بروز آلودگی جلوگیری شود.
3. مصرف منظم داروهای تجویز شده
حتی اگر احساس بهبودی دارید، مصرف آنتی بیوتیک ها و سایر داروهای تجویز شده را تا پایان دوره قطع نکنید. قطع زودهنگام دارو می تواند باعث برگشت یا تشدید عفونت شود.
4. اجتناب از فعالیت های سنگین و خیس کردن زخم
تا زمان بهبودی کامل، از ورزش های شدید، فشار به ناحیه عمل و استحمام طولانی خودداری کنید. در صورتی که پزشک اجازه دهد، می توانید دوش بگیرید اما نباید محل زخم در معرض مستقیم آب قرار گیرد.
5. توجه به علائم هشداردهنده
هرگونه قرمزی، گرما، تورم، ترشح بدبو یا افزایش درد در محل بخیه می تواند نشانه شروع عفونت باشد. در این صورت، باید فوراً به پزشک یا کلینیک تخصصی درمان زخم مراجعه کنید.
با رعایت این مراقبت ها، احتمال ابتلا به عفونت پس از جراحی زیبایی به حداقل می رسد. به یاد داشته باشید که پیشگیری همیشه ساده تر و کم هزینه تر از درمان است.
آیا بروز عفونت می تواند بر نتیجه جراحی زیبایی تاثیرگذار باشد؟
عفونت پس از جراحی زیبایی نه تنها سلامت عمومی فرد را تهدید می کند، بلکه ممکن است مستقیماً روی نتیجه ی نهایی عمل نیز تاثیر منفی بگذارد. در واقع، یکی از جدی ترین عوارضی که می تواند روند بهبودی را مختل کرده و رضایت بیمار را کاهش دهد، بروز عفونت در محل بخیه یا زخم جراحی است. در ادامه به تاثیرات احتمالی عفونت بر نتیجه جراحی زیبایی اشاره می کنیم:
- تاخیر در بهبودی زخم: عفونت باعث التهاب و ایجاد ترشحات می شود و روند طبیعی ترمیم بافت را کند می کند. این موضوع ممکن است منجر به باقی ماندن جای زخم یا اسکار شدیدتر شود.
- تغییر فرم ناحیه جراحی شده: در برخی موارد، عفونت بافت های زیرین را درگیر کرده و باعث از بین رفتن بخشی از بافت ها یا تغییر شکل آن ناحیه می شود. مثلاً در جراحی بینی، عفونت ممکن است فرم نهایی بینی را از حالت دلخواه خارج کند.
- نیاز به جراحی ترمیمی: اگر عفونت شدید باشد یا دیر درمان شود، ممکن است به عمل مجدد برای ترمیم جای زخم یا اصلاح ناهنجاری های به وجود آمده نیاز باشد.
- ایجاد اسکارهای ناخوشایند: یکی از رایج ترین پیامدهای عفونت، باقی ماندن جای زخم عمیق یا گوشت اضافه (کلوئید) است که تاثیر مستقیمی بر زیبایی ظاهری فرد دارد.
- افزایش هزینه ها و فشار روانی: درمان عفونت، مراقبت های بیشتر، مصرف دارو و احتمال جراحی مجدد، همه منجر به افزایش هزینه های مالی و همچنین استرس روانی برای بیمار می شود.
به طور خلاصه، عفونت می تواند نتیجه جراحی زیبایی را تا حد زیادی تحت تأثیر قرار دهد و حتی موجب نارضایتی کامل از نتیجه شود. به همین دلیل، رعایت بهداشت، مراقبت های پس از جراحی و مراجعه به مراکز درمان زخم معتبر، اهمیت بسیار زیادی دارد.