در این مقاله به توضیح و معرفی پانسمانها و ویژگیهای آن میپردازیم؛ با ما همراه باشید.
پانسمان پوششی مناسب و حفاظتی برای زخم میباشد که از ویژگیهای آن میتوان به پیشگیری از عفونت، تسهیل در بهبودی زخم، جلوگیری از ارتباط مستقیم زخم با هوا و محیط آلوده به حفظ و کنترل رطوبت مناسب زخم، حفظ زخم از صدمات خارجی و مکانیکی و… اشاره کرد.
همچنین، روند بهبودی زخم را تسریع میبخشد.
پانسمانها از مواد مختلفی چون گاز، پارچه کتان سفید، فوم، آلژینات و… تشکیل شده است که براساس ویژگی ها و وظایف خاص خود در تقسیم بندیهای مختلف مورد استفاده قرار میگیرند.
ویژگی پانسمان مناسب
پانسمان مناسب باید جاذب بوده تا با جذب ترشحات اضافی زخم مانع از رطوبت زیاد سطح زخم و رشد میکروارگانیسم ها شود.
پانسمان مناسب باید استریل، تمیز، بهداشتی و غیر آلرژیک باشد.
پانسمانی مناسب است که حاوی مواد جذب کننده بوده تا عرق پوست را جذب کرده و مانع رطوبت زیاد زخم و رشد میکروب ها شود.
همچنین اندازه پانسمان باید به قدری باشد که همه قسمتهای زخم پوشیده شود.
توجه داشته باشید که هنگام بستن زخم، پانسمان را روی زخم نکشید بلکه آن را مستقیماً روی زخم قرار دهید.
بهتر است که پانسمان تماسی با زخم نداشته باشد تا در هنگام تعویض به راحتی برداشته شود.
از دیگر ویژگی های پانسمان مناسب می توان به پانسمانی اشاره کرد که دما، رطوبت و گردش خون متعادل را حفظ کند.
پانسمان، بانداژ زخم
محافظت از زخمها با پانسمان و بستن آن با باند را بانداژ کردن زخم می نامند.
گاز از الیاف پنبه، پلی استر و ابریشم مصنوعی ساخته شده است که از زخم در برابر میکروب ها و عفونت محافظت میکند.
برخی از گازها از الیاف ساخته شده اند که ترشحات و مایعات عفونی زخم را به خود جذب میکنند.
امروزه با استفاده از پانسمانهای مناسب، سطح زخم را پوشانده و با کمک باند آن را فیکس میکنند.
در هنگام بستن زخم با باند، بهتر است از نخ یا کش با فشار ملایم و مناسب روی گاز و زخم مورد نظر استفاده کنید، تا زخم دچار خونریزی نشود.
توجه داشته باشید که فشار زیاد در ناحیهی زخم میتواند عروق و اعصاب ناحیه را تحت تاثیر قرار داده و باعث آسیب شود.
کبودی، رنگ پریدگی و متورم شدن بدن در قسمت های پایین تر از بانداژ نشان دهنده ی سفت و نامناسب بودن بانداژ می باشد.
اگر با این مشکل مواجه شدید، بانداژ را باز کرده و برای بستن دوباره روی زخم فشار کمتری وارد کنید.
بهتر است پیش از بانداژ، زخم بیمار معاینه و بررسی شود.
زمانی که زخم ترشحات زیادی دارد، پانسمان مرطوب شده به دلیل چسبیدن به زخم هنگام برداشتن دردناک میشود، بنابراین پیش از خشک شدن باید پانسمان به صورت دورهای تعویض شود.
پزشک یا کارشناس زخم با بررسی نوع زخم و شدت آن، مناسب ترین پانسمان را انتخاب کرده و طبق تشخیص خود اقدام به درمان مراجعه کننده میکند.
بنابراین توصیه میشود، قبل از انجام پانسمان برای معاینه زخم به پزشک مراجعه کنید.
معرفی برخی از انواع پانسمانها
پانسمانها غالبا به دو دسته تقسیم می شوند:
دستهی اول پانسمان های سنتی مانند:
گاز، پنبه و پارچه کتان…
دستهی دوم پانسمان های نوین مانند:
هیدروژل ، هیدروکلوئید، آلژینات ها، پانسمان های جاذب ، کلاژن و…
پانسمانهای هیدروژل:
پانسمان هیدروژل برای زخمهای استفاده میشود که دارای بافت نکروز یا بافت مرده بوده و نیاز به حفظ و افزایش رطوبت در بستر زخم میباشد.
هیدروژل تقریباً ۹۰ درصد از آب تشکیل شده است.
این نوع پانسمان با مرطوب نگه داشتن زخم میتواند در تسریع بهبود زخم موثر باشد.
پانسمانهای هیدروکلوئید:
از این نوع پانسمانها معمولاً برای زخم هایی با ترشحات کم تا متوسط میتوان استفاده کرد.
پانسمانهای هیدروکلوئیدی پانسمانهای انسدادی هستند که محیطی بسته و مرطوب برای زخم ایجاد می کنند.
این پانسمانها با جذب آب، مادهی ژل مانندی تولید می کنند.
این نوع پانسمان به عنوان پانسمان اولیه یا ثانویه برای زخم هایی که نیاز به حفظ رطوبت خود زخم در سطح زخم دارند، مورد استفاده قرار می گیرد.
پانسمان فوم:
پانسمان فوم معمولاً از پلی اورتان که نوعی پلیمر فومی است ساخته میشود.
قدرت جذب مایع و ترشحات این نوع پانسمانها متوسط تا زیاد بوده و میزان قدرت جذب به ضخامت فوم مورد استفاده شده در آن، بستگی دارد.
پانسمان فوم ضمن حفظ رطوبت مناسب زخم، مایعات و ترشحات اضافی زخم را جذب کرده و از ورود و رشد میکروبها و عفونی شدن زخم جلوگیری میکند.
پانسمانهای آلژینات کلسیم:
این پانسمانها برای زخمهایی که نیاز به زهکشی دارند و ترشحات آنها بسیار زیاد است استفاده میشوند، مانند زخمهای عمقی.
پانسمانهای آلژینات قدرت جذب زیادی دارند و در زخمهای دارای ترشح فراوان با گرفتن ترشحات زخم، محیط زخم را مرطوب نگه میدارد، در نتیجه این پانسمان برای زخمهای خشک که ترشح ندارند توصیه نمیشود.
همچنین پانسمان آلژینات به دلیل خاصیت جذب بالا نباید روی استخوان و تاندون که به صورت طبیعی ترشح دارند استفاده شود.
توجه داشته باشید، پانسمان آلژینات کلسیم با لبه های سالم زخم در تماس نباشد چرا که این پانسمان با جذب ترشحات زخم، به ماده ژلاتینی تبدیل میشود که منجر به مرطوب نگه داشتن محیط زخم میشود اما اطراف زخم را آلوده میکند.
رطوبت این پانسمان میکروبها را به دام انداخته و گاهی بوی ناخوشایندی ایجاد میکند.
پانسمانهای کلاژن:
این نوع پانسمان معمولاً برای زخمهای مزمن که روند بهبودی آنها آهسته است مورد استفاده قرار میگیرد.
پانسمانهای حاوی کلاژن که دارای بافت زنده میباشند در تماس مستقیم با زخم قرار میگیرند.
پانسمانهای کلاژن با اثرگذاری بر رشد بافت
در تسریع بهبود زخم، بسیار موثر است.
برای انتخاب بهترین و موثرترین نوع پانسمان بهتر است پزشک یا کارشناس زخم، زخم شما را معاینه کرده و با توجه به شدت زخم، عمق زخم و میزان ترشحات، پانسمان مناسب را معرفی کرده و به درمان زخم بپردازد.
پانسمان زخم و رعایت نکات بهداشتی آن نقش زیادی در مدت زمان بهبودی و پیشگیری از عفونت دارد.
بنابراین بهتر است قبل از درمان زخم، اطلاعات کافی از انواع و نحوه پانسمان را کسب کرده و با مشاوره پزشک به درمان آن اقدام کنید.