گاز گرفتگی سگ و گربه یکی از آسیبهایی است که میتواند برای هر کسی پیش بیاید؛ چه در برخورد با حیوانات خانگی و چه در مواجهه با حیوانات بیسرپرست. این نوع زخمها اغلب در نگاه اول ساده به نظر میرسند، اما در واقع میتوانند خطرناک و حتی تهدیدکننده سلامت باشند. بزاق حیوانات حاوی انواع باکتریها و میکروبهاست که بهسرعت وارد زخم میشوند و احتمال عفونت را بالا میبرند. علاوه بر آن، بیماریهای جدی مانند هاری و کزاز نیز ممکن است از طریق گازگرفتگی منتقل شوند. از همین رو، آشنایی با روشهای درمان جای گاز گرفتگی سگ و گربه، اقدامات اولیه، و راهکارهای تخصصی مراقبت از زخم، اهمیت بسیار زیادی دارد. در این مطلب به بررسی کامل این موضوع و راههای ایمن برای درمان آن میپردازیم.
گاز گرفتگی سگ و گربه چه عوارض و خطراتی به همراه دارد؟
گاز گرفتگی توسط سگ یا گربه، یکی از آسیبهای شایع در میان کودکان و بزرگسالان به شمار میرود که میتواند با عوارض جدی و خطرناک همراه باشد. اغلب گازگرفتگیهای گزارش شده توسط سگ بوده و گازگرفتگی توسط گربهها کمتر است. اما باید در نظر داشته باشید که زخم گازگرفتگی گربه دو برابر زخم گازگرفتگی سگ احتمال عفونت دارد. اهمیت این موضوع در این است که عفونت ناشی از گازگرفتگی میتواند در بدن منتشر شده، بیماریهای خطرناکی مانند هاری را منتقل کرده و حتی جراحاتی همچون شکستگی استخوان، صدمات مغزی یا آسیبهای عروقی ایجاد کند و زندگی فرد را تهدید نماید. در ادامه عوارض و خطرات این اتفاق را برای شما توضیح میدهیم.
1. عفونت باکتریایی
در صورت گازگرفتگی توسط سگ یا گربه، معمولا باکتریهای متعددی به زخم منتقل میشود که مهمترین آنها در گازگرفتگی گربه، باکتری پاستورلا مالتوکسیدا است. این باکتری از فلور طبیعی دهان گربه منتقل شده و ظرف چند ساعت زخم را ملتهب میکند. در گازگرفتگی سگها نیز اغلب باکتریهای استافیلوکوکوس و استرپتوکوکوس به همراه گونههای پاستورلا منتقل میشوند. عفونت این باکتریها موجب بروز سلولیت، آبسه موضعی و خروج چرک میشود و در مواردی هم میتواند علائم تب یا درد شدید ایجاد کند. همچنین برخی دیگر از باکتریهای موجود در دهان سگ یا گربه میتوانند در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، سپسیس (عفونت خون گسترده) و مننژیت ایجاد کنند.
2. بیماریهای قابل انتقال
مهمترین بیماری واگیردار، بیماری هاری است که ویروس آن از طریق بزاق سگ یا گربه آلوده میتواند به انسان منتقل شود. در صورتی که این بیماری علائم بالینی از خون نشان دهد، صد در صد کشنده خواهد بود. به همین دلیل حتما پس از گازگرفتگی توسط هر حیوانی که وضعیت واکسیناسیون آن نامعلوم است، تزریق واکسن و ایمونوگلوبین هاری را انجام دهید. علاوه بر این، عفونت باکتری تتانوس که بیماری کزاز را ایجاد میکند نیز میتواند از محیط به بدن حیوان و از طریق گاز وارد زخم عمیق شود. بنابراین در صورتی که از مدت زمان ایمنی واکسن کزاز شما گذشته باشد، باید این واکسن را نیز تزریق نمایید.
3. آسیب بافتی و خونریزی
گازگرفتگی علاوه بر ایجاد عفونت، با پارگی بافت، له شدن سلولها و خونریزی عمیق همراه است. فک سگها معمولا قدرت بسیار زیادی دارد، به همین دلیل گاز آنها ترکیبی از پارگی پوست و آسیبهای له کننده در بافتهای زیرین خواهد بود. چنین گازی ممکن است حتی منجر به شکستگی استخوان، پارگی تاندون یا آسیب عصبی شود که آسیبها روند درمان را پیچیده میکنند. در صورت بروز گازگرفتگی شدید و جدی، ابتدا باید خونریزی کنترل شده و جهت اطلاع از صدمات دیگر، عکسبرداری پزشکی انجام شود تا شکستگیها یا اجسام خارجی شناسایی شوند.
4. جای زخم و اسکار
معمولا زخمهای گازگرفتگی عمیق و با آلودگی بالا هستند، به همین دلیل در اغلب موارد پزشک بخیه زدن فوری را به تعویق میاندازد تا خطر عفونت به حداقل برسد. زخمهی سوراخی ناشی از گازگرفتگی گربه در دست، نیازی به بخیه ندارند؛ زیرا احتمال عفونت آنها بالاتر است. این امر موجب میشود که زخم خود به خود و به مرور زمان بسته شود، به همین دلیل اسکار باقی میماند. زخم مناطق حساس و مهم مانند صورت، معمولا شستشو داده شده و کاملا بخیه میشوند تا احتمال بروز اسکار و جای زخم به حداقل برسد.
5. سپسیس و عفونت سیستمیک
در صورتی که عفونت موضعی ناشی از گازگرفتگی درمان نشود، وارد جریان خون شده و عفونت گسترده ایجاد میکند که به آن سپسیس گرفته میشود. برخی از باکتریهای موجود در دهان سگ و گربه میتوانند از طریق زخم وارد خون شده و سپسیس کشنده ایجاد کنند. در این شرایط علائمی مانند تب بالا، کاهش فشار خون و گیجی رخ داده و بدن به دریافت فوری آنتی بیوتیک نیاز خواهد داشت تا فرد از مرگ حتمی نجات پیدا کند. همچنین عفونت گازگرفتگی ممکن است به سایر اندامها نیز سرایت کند؛ مانند مننژیت (عفونت پردههای مغز)، استئومیلیت (عفونت استخوان)، اندوکاردیت (عفونت درون قلب) و آرتریت سپتیک (عفونت مفصلی).
6. واکنشهای آلرژیک یا التهابی
علاوه بر عفونت، گازگرفتگی ممکن است با واکنشهای التهابی یا حساسیتی همراه باشد. بسیاری از بیماران این التهاب را در کمترین میزان ممکن، یعنی تورم و قرمزی تجربه میکنند که در واقع پاسخی به واکنش ایمنی طبیعی بدن به آسیب و میکروب است. برخی افراد ممکن است به پروتئینهای سگ یا گربه حساسیت داشته باشند و واکنشهای آلرژیک شدید نشان دهند. در موارد نادر، پس از گاز گرفتگی ممکن است آنافیلاکسی (واکنش حساسیتی کشنده) نیز رخ دهد که در این حالت فرد دچار تنگی نفس شدید، افت فشار و علائم تهدید کننده میشود. به طور کلی علائم التهاب شدید موضعی، شامل تب، درد و در موارد اندک عوارض تنفسی میشود.
اقدامات اولیه پس از گازگرفتگی سگ و گربه
در صورت گازگرفتگی توسط سگ یا گربه، اقدامات اولیه بسیار اهمیت دارند؛ زیرا میتوانند جلوی بروز عفونت، عوارض جدی و حتی بیماریهای خطرناکی مانند هاری یا کزاز را بگیرند. در ادامه این اقدامات را به صورت مرحله به مرحله برای شما توضیح میدهیم.
- مرحله اول؛ حفظ آرامش و ایمنی: ابتدا باید از حیوان دور شوید تا خطر گاز گرفتن مجدد برطرف شود. سپس بیمار را درحالت مناسب و امن قرار داده و آرامش خود را حفظ نمایید تا بتوانید به زخمها رسیدگی کنید.
- مرحله دوم؛ شستشوی فوری زخم: زخم را حداقل 5 تا 10 دقیقه زیر آب جاری بشویید و از آب و صابون برای ضدعفونی کردن استفاده نمایید. اگر زخم عمیق است، تا جای ممکن داخل زخم را با سرم شستشو دهید.
- مرحله سوم؛ ضدعفونی کردن محل زخم: پس از شستشو، از محلولهای ضدعفونی کننده مانند بتادین یا کلرهگزیدین استفاده نمایید. توصیه میکنیم که از الکل به تنهایی برای ضدعفونی کردن استفاده نکنید، زیر باعث سوزش و آسیب به بافت میشود.
- مرحله چهارم؛ کنترل خونریزی: اگر زخم خونریزی داشت، با یک پارچه تمیز یا گاز استریل روی زخم را به طور ملایم فشار دهید. زمانی که خونریزی شدیدتر بود، فشار را محکمتر و طولانیتر نمایید.
- مرحله پنجم؛ پوشاندن زخم: حتما پس از شستشو و ضدعفونی، زخم را با پانسمان استریل بپوشانید تا آلودگی جدید وارد زخم نشود. پس از این اقدامات در سریعترین زمان ممکن به کلینیکهای تخصصی یا مراکز درمان مراجعه نموده و درمان اصلی را آغاز نمایید.
- مرحله ششم؛ مراجعه فوری به پزشک: فرد آسیب دیده باید حتما توسط پزشک معاینه شده و در موارد زخم عمیق یا نزدیک به مفصل، ممکن است نیاز به بخیه یا بررسی تصویربرداری باشد. همچنین باید داروهای زیر را دریافت نماید:
- واکسن هاری
- واکسن کزاز
- آنتی بیوتیک
چگونه میتوان جای گاز گرفتگی سگ یا گربه را درمان نمود؟
درمان صحیح جای گاز گرفتگی سگ یا گربه در بهبود زخم و کاهش عوارض آینده آن اهمیت بسیار زیادی دارد. درمان چنین زخمی در واقع ترکیبی از مراقبتهای اولیه و روشهای پزشکی و ترمیمی است. در ادامه به بررسی نحوه درمان چنین آسیبهایی میپردازیم.
1. مراقبت و درمان اولیه زخم
همانطور که گفتیم، به محض رخ دادن گاز گرفتگی باید زخم را با آب و صابون به صورت ملایم بشویید و یا از محلولهای ضدعفونی کننده استفاده نمایید. سپس زخم را با گاز استریل تمیز پوشانده و از آلودگی مجدد زخم جلوگیری نمایید. همچنین با فشار ملایم یا بالاتر خونریزی را کنترل نمایید.
2. درمان دارویی
در این مرحله پزشک جهت پیشگیری یا درمان عفونت برای فرد آسیب دیده آنتی بیوتیک تجویز میکند و در کنار آن باید حتما واکسن و سرم هاری، و واکسن کزاز (در صورت عقب افتادن دوز یادآوری) را تزریق نماید. همچنین برای کاهش درد و التهاب برای فرد مسکن تجویز میشود.
3. مراقبتهای خانگی برای بهبود زخم
زخم را باید به صورت روزانه شستشو دهید تا تمیز شود و پانسمان آن را به طور مرتب عوض نمایید. همچنین میتوانید از کرمهای ترمیم کننده اسکار نیز استفاده نمایید تا به کاهش جای زخم کمک کند. توجه داشته باشید که خاراندن یا وارد شدن فشار بر روی زخم موجب بدتر شدن اسکار میشود.
4. درمان جای زخم و اسکار
اگر پس از بهبود زخم جای آن باقی بماند، میتوان با استفاده از کرمها و ژلهای ضد اسکار به روشن شدن و کاهش برجستگی جای زخم کمک کرد. همچنین میتوان با کمک لیزر تراپی، قرمزی یا برآمدگی جای زخم را کاهش داد. روشهایی مانند میکرونیدلینگ یا لایه برداری شیمیایی و حتی جراحی ترمیمی نیز برای از بین بردن اسکار بسیار موثر هستند.
برای درمان گازگرفتگی سگ یا گربه به کجا مراجعه کنیم؟
گازگرفتگی سگ یا گربه نه تنها زخم و خونریزی ایجاد میکند، بلکه میتواند خطر ابتلا به عفونتهای جدی و بیماریهایی مانند هاری را نیز به همراه داشته باشد. به همین دلیل مراجعه به یک مرکز تخصصی و مجهز برای درمان چنین زخمهایی ضروری است. کلینیک زخم کرج با بهرهمندی از پزشکان متخصص، تجهیزات مدرن و روشهای نوین پانسمان، به یکی از معتبرترین مراکز در زمینه درمان انواع زخم تبدیل شده است. در این کلینیک زخمهای ناشی از گازگرفتگی حیوانات به صورت اصولی ضدعفونی و پانسمان شده و در صورت نیاز، مشاوره دارویی و تزریق واکسنهای ضروری (مانند کزاز و هاری) نیز انجام خواهد شد. در صورتی که شما یا اطرافیانتان دچار گازگرفتگی سگ یا گربه شدید، حتما به این مرکز مراجعه کرده و از بروز عوارض جدی و خطرناک جلوگیری کنید.