قانقاریا یا به اصطلاح “گانگرن یا سیاه مردگی” عفونت یا آسیبی است که باعث از بین رفتن بافت میشود.
از بین رفتن بافت در بخشی از ماهیچه یا استخوان، به ویژه در دورترین اندامها که فاصله زیادی از قلب دارند، مانند انگشتان دست و پا به علت کاهش یا عدم خونرسانی کافی و یا نوعی عفونت باکتریایی به وجود میآید.
این بیماری همچنین میتواند بر روی اندامها و قسمتهای داخلی بدن نیز تاثیرگذار باشد.
علائم قانقاریا
علائم شایع عبارت اند از:
تغییر رنگ پوست به آبی یا سیاه
ترشحات بدبو و چرکی
درد در ناحیه آسیب دیده
با در نظر گرفتن شدت بیماری، از دیگر علائم میتوان به کاهش فشارخون، تب، گیجی و سردی اندام در ناحیه آسیب دیده، اشاره کرد.
افرادی که مستعد ابتلا به قانقاریا هستند:
افرادی با سابقه بیماری دیابت، آترواسکلروز (تصلب شراین، ضخیم شدن دیواره سرخرگ)، لختگی در رگهای خون، بیماری قلبی_عروقی، فشار خون بالا، رینود (کاهش بیش از حد جریان خون در رگهای انگشت دست یا پا بر اساس حساسیت زیاد و ناگهانی یا سرمای شدید) و…
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند مانند افراد مبتلا به HIV،افراد تحت شیمی درمانی و…
مصرف الکل، سیگار و مواد مخدر با اختلال در جریان خون، این افراد را در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار میدهند.
چاقی و اضافه وزن
آسیبهای شدید بافتی که منجر به له شدن یا از بین رفتن بافت میشود
سرمازدگی شدید
نیش و گزش شدید حشرات یا حیوانات
سوختگیهای شدید
از دیگر علائم ایجاد کنندهی این بیماری میباشند.
انواع قانقاریا
قانقاریای مرطوب:
هنگامی که نوعی باکتری بافتهای بدن را آلوده کند، این بافتها با افزایش رطوبت، ترشحات و تجزیه شدن به باکتری مهاجم واکنش نشان میدهند.
واکنش بیش از حد سلولها در نهایت منجر به مرگ بافت میشود.
در صورت عدم درمان به موقع، ممکن است عفونت این بیماری گسترش یافته و سایر قسمتهای بدن را نیز درگیر کند.
قانقاریای گازی:
نوعی باکتری به نام کلستریدیا، قانقاریای گازی را به وجود میآورد.
درواقع این باکتری در زخم یا جراحتهای جراحی و بافتهای آسیب دیده که خون کافی آنها تامین نمیشود، تجمع مییابند.
همچنین این باکتری با تولید سموم باعث ایجاد عفونت و حبابهای گاز در محل آسیب بافتی شده و در نهایت منجر به از بین رفتن و مرگ بافت میشود.
قانقاریای خشک:
به طور معمول در افراد دیابتی و یا افراد با سابقهی بیماری عروق خونی مانند تصلب شرایین (آترواسکلروز)، دیده میشود.
در این نوع قانقاریا، معمولاً پوست سالم است و نشانه عفونت ظاهری بر سطح بدن دیده نمیشود در عین حال، قسمتی از بافتهای داخلی بدن در حال فاسد شدن و از بین رفتن میباشند.
تشخیص قانقاریا
بررسی نمونههای بافتی و مایع از محل آسیب: بررسی قسمتی از بافت آسیب دیده با میکروسکوپ برای تشخیص احتمال وجود باکتری.
آزمایشات خونی: در این نوع ازمایش، افزایش غیر طبیعی گلبولهای قرمز خون معمولاً نشان دهنده وجود عفونت در بدن میباشد.
تصویربرداری پزشکی: برای تشخیص وجود بیماری قانقاریا و میزان گسترش آن در بخشهای داخلی بدن میتوان از انواع روشهای عکسبرداری مانند تصویربرداری با اشعه ایکس، MRI(ام آر آی) و سی تی (CT) اسکن استفاده کرد.
در صورتی که علت ایجاد این بیماری با مشکلات گردش خون مرتبط باشد، پزشک تست آرتریوگرام را انجام میدهد. در این روش از اشعه ایکس برای مشاهده انسداد در رگها استفاده میشود.
درمان قانقاریا
استفاده از آنتی بیوتیک: اگر علت ایجاد این بیماری باکتری باشد، پزشک معمولاً آنتی بیوتیک تجویز میکند.
جراحی عروقی: در صورتی که علت ایجاد بیماری قانقاریا گردش خون ضعیف و عدم دریافت خون کافی بافتها به دلیل انسداد عروقی باشد، ممکن است جراحی عروق با هدف خونرسانی کافی به بافت و بهبود گردشخون انجامشود.
استفاده از اکسیژن با فشار بالا (هایپر باریک): محیط غنی از اکسیژن میتواند سرعت رشد برخی از باکتریها از جمله باکتریهایی که منجر به بیماری قانقاریا گازی میشوند را کاهشدهد.
بنابراین پزشک ممکن است برای درمان این بیماری اکسیژن درمانی با فشار بالا را تجویزکند.
بریدن بافتهای آسیبدیده یا مرده (دبریدمان بافت): در برخی موارد که شدت بیماری و آسیب زیاد است پزشک برای جلوگیری از گسترش بیماری، عفونت و نیز پاکسازی بدن به دبریدمان قسمتی از بافتهای آسیبدیده و مرده اقدام میکند.
قطع عضو: در موارد شدید که بیماری بسیار پیشرفته شده است و جان بیمار در خطر میباشد و راههای درمانی دیگر موثر نیست؛ قطع عضو ناحیه آسیب دیده برای جلوگیری از گسترش آسیب و نجات جان بیمار انجام میشود.