یکی از عوارض ناشی از بیماری دیابت، ایجاد زخم دیابتی در نقاط مختلف بدن بهخصوص پاها و دستهای بیمار است. در صورت بروز زخم، حتی اگر این زخمها بسیار سطحی و کوچک باشند، باید تحت درمان قرار گرفته و از بروز عفونت و پیشرفت زخم جلوگیری شود. برای درمان این عارضه روشهای بسیاری وجود دارد که ما در این متن قصد داریم پس از معرفی زخم دیابتی و انواع آن، به بررسی انواع روشهای درمان و نحوه درمان زخم دیابتی در منزل بپردازیم.
زخم دیابت چیست و چگونه ایجاد میشود؟
افرادی که به بیماری دیابت هستند باید حتما مقدار قند خون خود را کنترل نمایند، در غیر این صورت بالا بودن قند خون آنها، موجب بروز اختلال در خونرسانی و سیستم عصبی بدن میشود. در چنین شرایطی، خونرسانی به اندامهای تحتانی (مانند پاها) کاهش پیدا کرده و با ایجاد کوچکترین زخم یا خراش ساده، بدن توانایی بهبود آن را از دست داده و این زخم روز به روز گسترش پیدا میکند. به چنین زخمهایی زخم دیابتی گفته میشود. درمان زخمهای دیابتی بسیار دشوار بوده و اگر در مراحل اولیه شناسایی و درمان آنها آغاز نشود، آسیب به بافتهای زیرین پوست نیز گسترش پیدا کرده و در انتها میتواند به نکروز بافتی و قطع عضو منجر شود.
اگر نمیدانید که زخم دیابت از کجا شروع میشود، باید بگوییم که این زخمها در اکثر مواقع از انگشتان و کف پا آغاز شده و در صورت پیشرفت میتواند تا بخشهای بالاتر نیز پیشروی نمایند. همچنین در برخی موارد زخم دیابتی انگشت دست نیز قابل مشاهده است. این زخمها درجات و انواع مختلفی دارند که بهبود زخم پای دیابتی در درجات پایینتر بسیار آسانتر بوده و با چند اقدام ساده میتوان از آسیبهای بیشتر جلوگیری نمود.
زخم دیابت در ابتدا به شکل جراحت سطحی خود را نشان داده و زخم بازی بر روی پوست وجود ندارد. اما به مرور زمان و عدم درمان آن، میتواند پیشرفت کرده و به بافتهای زیرین نفوذ کند. در این شرایط بافتهای چربی، ماهیچه، اعصاب و درنهایت استخوان را درگیر میکند و به عفونت شدید و قانقاریا یا نکروز بافتی منجر میشود. در انتها برای جلوگیری از پیشرفت زخم و به خطر افتادن جان فرد، قطع عضو انجام میشود.
آشنایی با انواع زخم پای دیابتی و درجه بندی آنها
زخم پای دیابتی را بر اساس شدت آسیب، عمق زخم و وجود یا عدم وجود عفونت و نکروز به چندین درجه مختلف تقسیم میکنند که معروفترین تقسیمبندی این زخمها شامل موارد زیر میشوند:
1. زخم پای دیابتی درجه صفر؛ مرحله پیشزخم (Pre-Ulcerative Stage)
در این مرحله هنوز زخم بازی وجود ندارد اما میتوان علائم هشداردهنده را مشاهده کرد. به عنوان مثال پینه یا ترکهای عمیق پوستی مشاهده میشود یا رنگ یا ضخامت پوست تعییر کرده است. همچنین میتواند کف پا تغییر شکل داده باشد. اگر در این مرحله اقدام به درمان زخم پای دیابتی شود، میتوان از ایجاد زخم واقعی جلوگیری نمود.
2. زخم پای دیابتی درجه 1؛ زخم سطحی
در این مرحله زخم سطحی بر روی پوست یا لایه اپیدرم و درم ایجاد میشود که هنوز به عضلات یا تاندون رسیده و معمولا بدون عفونت است. برای درمان زخم در این مرحله باید از قند خون را کنترل نمود و از مراقبتهای موضعی کمک گرفت. همچنین ممکن است علائمی چون نوروپاتی، ایسکمی و کالوس وجود داشته باشد، به همین دلیل حتما اجازه دهید پزشک یا متخصص زخم شرایط پاها را مورد بررسی قرار دهد.
3. زخم پای دیابتی درجه 2؛ زخم عمقی
در این مرحله زخم و آسیب به لایههای عمیقتر مانند عضله یا تاندون رسیده و میتواند با عفونت خفیف نیز همراه باشد. بیمار در این درجه از زخم معمولا درد کمی حس میکند، زیرا اعصاب محیطی آسیب دیدهاند. این درجه از زخم دیابت باید حتما تحت درمان تخصصی مانند دبریدمان قرار گیرد تا از گسترش عفونت و زخم جلوگیری شود.
4. زخم پای دیابتی درجه 3؛ زخم عمقی همراه با آبسه یا عفونت استخوان
این زخم به بافتهای عمقی، تاندون و حتی استخوان گسترش پیدا کرده و با عفونت شدید، ترشحات چرکی، بوی نامطبوع و التهاب همراه است. در چنین شرایطی، بیمار باید بستری شده و تحت درمانهای تخصصی و آنتی بیوتیکی قوی قرار گیرد. عفونت ایجاد شده در این درجه از زخم میتواند به استخوان (استئومیلیت) یا تاندون (تاندونیت) سرایت نماید.
5. زخم پای دیابتی درجه 4؛ گانگرن موضعی (مرگ بافتی در بخشی از پا)
در این شرایط بخشی از پا، به عنوان مثال انگشتان یا پاشنه، دچار نکروز بافتی یا گانگرن میشود. زخم دیابتی درجه 4 با تغییر رنگ بافت به سیاه همراه بوده و جریان خون به شدت در نواحی نکروز شده کاهش پیدا کرده است. به همین دلیل گاهی ممکن است بخش آسیب دیده را قطع میکنند تا آسیب به سایر بافتهای اطراف نرسد.
6. زخم پای دیابتی درجه 5؛ گانگرن گسترده (مرگ بافتی کل پا)
در این شرایط بخش عمده یا کل پاها دچار گانگرن (نکروز بافتی) میشود که عفونت به قدری شدیدی است که میتواند جان بیمار را تهدید کند. در چنین شرایطی در اغلب موارد تنها راه درمان، قطع کامل پا جهت حفظ جان بیمار است.
چرا زخم دیابتی ایجاد میشود؟
- قند خون بالا
- شدت بالای دیابت
- آسیب دیدن یا ایجاد جراحت
- گردش خون ضعیف
- تضعیف اعصاب حسی
- نوروپاتی دیابتی (آسیب عصبی)
- مشکلات سیستم ایمنی
علائم و نشانههای زخم دیابت
- تورم و قرمزی
- ترشح از ناحیه آسیب دیده
- استشمام بوی غیر طبیعی
- بیحسی
- تغییر رنگ بافت به بنفش، آبی یا سیاه (قانقاریا)
بررسی روشهای درمان زخم دیابتی در منزل
هدف اصلی درمان در چنین زخمهایی، رفع علت زخم جهت جلوگیری از پیشرفت و گسترش آن به بافتهای سالم است. به عبارت دیگر، اگر زخم به واسطه عدم کنترل قند خون یا وارد شدن فشار بر بخشی از پا ایجاد شده است، ابتدا باید قند خوت را کنترل نمود یا فشاری که بر قسمتی از پا وارد شده و زخم ایجاد کرده است را از بین برد، سپس اگر عفونتی وجود دارد، باید به درمان عفونت زخم دیابتی بپردازیم. پس از آن به درمان خود زخم و ترمیم بافت پرداخت.
درمان قطعی زخم پای دیابتی میتواند هم در کلینیک و محیط درمانی انجام شود، و هم در محیطی آرام و آشنا مانند منزل شما! کلینیک زخم کرج به عنوان بهترین کلینیک زخم پای دیابتی در کرج، خدمات درمان زخم پای دیابتی در منزل را در کنار ترمیم زخم دیابتی در مراکز درمانی ارائه میدهد تا شما در صورت نداشتن شرایط کافی جهت مراجعه حضوری به کلینیک، بتوانید از خدمات درمان در منزل بهرهمند شوید. پس از آنکه علل ایجاد زخم دیابتی از بین رفتند، درمانگر زخم، با استفاده از روشهای تخصصی مختلف به درمان این عارضه میپردازد که در ادامه تمامی این روشها را برای شما بیان میکنیم.
1. درمان موضعی زخم دیابتی
در این روش میتوان از درمانهای مختلفی کمک گرفت که شامل موارد زیر هستند:
- شستشو و پانسمان زخم دیابتی در منزل با انواع پانسمان نوین مانند پانسمان نقره، پانسمان آلژینات، پانسمان هیدروژل و …
- استفاده از ید و کرمهای سولفادیازین نقره
- مصرف ژل یا محلول پلی هگزا متیلن بیگوانید (PHMB)
- استفاده از عسل پزشکی به صورت پماد یا ژل
تمامی این روشها باید حتما با تجویز متخصص زخم و تحت نظارت ایشان استفاده شوند تا از بروز هرگونه عارضه جلوگیری کرده و خطری جان فرد را تهدید نکند.
2. درمان زخم دیابت با استفاده از دارو
برای درمان زخم دیابتی با دارو، از آنتیبیوتیکها، آنتیبادیها و داروهای ضد انعقاد استفاده میشود تا باکتریهایی که موجب بروز عفونت شده را از بین برده و از خونریزی در زخمها و عفونتهای پیشرفته جلوگیری شود. برخی بیماریها مانند مشکلات کبدی یا ایدز میتوانند احتمال بروز عفونت را در زخم دیابتی افزایش دهند، به همین دلیل بهتر است در صورتی که به این بیماریها مبتلا هستید، به پزشک خود اطلاع دهید.
3. استفاده از جراحی برای درمان زخم دیابتی
در برخی موارد جراحی زخم میتواند به پیشگیری از تشدید عفونت و بهبود زخم کمک کند. به همین دلیل در صورت نیاز، پزشک روش جراحی را برای درمان زخم دیابتی پیشنهاد میدهد. در شرایطی که سایر درمانها نتوانند از پیشرفت زخم و عفونت جلوگیری کنند و جان بیمار در خطر باشد، بهتر است قطع پای دیابتی انجام شود. روشهای مختلفی برای جلوگیری از قطع پای دیابتی وجود دارند که اصلیترین آنها، اقدام به درمان زخم در مراحل ابتدایی و پیشگیری از پیشرفت آن است.
4. درمان زخم دیابت با استفاده از میکروواس تراپی
در روش میکروواس تراپی (Microvascular Therapy) با تحریک رگهای خونی، باعث میشوند که شبکههای مویرگی خود در بافت رشد کرده و تکثیر شوند (باعث رگزایی میشود). بدین صورت بافت خونرسانی، اکسیژنرسانی و متابولیسم در ناحیه آسیب دیده افزایش یافته و بافت ترمیم میشود.
5. درمان زخم دیابت با استفاده از اوزون تراپی
در روش اوزون تراپی زخم، اوزون به صورت مایع، محلول یا گاز به ترتیب به روش تزریقی، خوراکی یا پوستی به بدن بیمار وارد کرده و باعث بهبود زخمها و آسیبهای وارده به پوست و بافت بدن بیمار میشود.
6. درمان زخم دیابت با استفاده از ماگوت تراپی
در ماگوت درمانی یا لارو درمانی، از لارو نوعی مگس به نام لوسیلیا سریکاتا که به شکل کاملا استریل و در شرایط آزمایشگاهی کشت داده شده است استفاده میشود. لاروها در باندهای مخصوصی بر روی زخم قرار داده میشوند و پس از مدت مشخصی (یک یا دو روز بعد) بیمار به کلینیک زخم مراجعه کرده و باندهای حاوی لارو برداشته میشوند.
7. درمان زخم دیابتی با فتوتراپی
نور درمانی، فتوتراپی یا لایت درمانی، نوعی روش درمانی برای زخمهای دیابتی محسوب میشود که در آن فرد در مقابل نور طبیعی یا طول موج خاصی از نور قرار گرفته و زخمهای آن درمان میشود.
8. درمان زخم دیابت با استفاده از لیچ درمانی
زالو درمانی یا لیچ تراپی، یکی از روشهای کمک درمانی مطرح در دنیا محسوب میشود که میتوان برای بهبود زخمهای دیابتی نیز در کنار سایر روشها از آن استفاده کرد. افرادی که به مشکلات انعقاد خون، هموفیلی، گرفتگی عروق، مشکلات پلاکت یا کم خونی مبتلا هستند نباید از این روش استفاده کنند.
9. روش وکیوم تراپی برای درمان زخم دیابت
در روش وکیوم تراپی زخم، با ایجاد فشار منفی کنترل شده و مکش، باعث افزایش جریان خون در ناحیه مورد نظر شده و در درمان زخم دیابتی و ترمیم بافتها نقش دارد. علاوه بر این، وکیوم تراپی میتواند ترشحات زخم را نیز کنترل کند.
10. استفاده از روش پی آر پی (PRP) برای درمان زخم دیابتی
روش پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت یک روش کاملا طبیعی است که از اجزای خون خود بیمار استفاده میشود تا بافتهای آسیب دیده را تحریک به ترمیم کند. در این روش از خود بیمار خون گرفته و پلاکتهای آن را پس از جدا کردن، غنی مینمایند. پلاکت غنی شده به ناحیه مشخص تزریق میشود تا روند بهبود بافت را سرعت ببخشد.
11. پلاسما تراپی زخم دیابت
در این روش درمان، از حالت چهارم ماده که بین گاز و انرژی قرار دارد، استفاده میشود و شامل ذرات باردار است که حاوی خاصیت ضد باکتریایی و ترمیمی قوی هستند. در پلاسما تراپی زخم دیابت، دستگاه مخصوصی که حاوی گازهایی مانند آرگون یا هلیوم یونیزهشده هستند را مورد استفاده قرار میدهند تا پلاسما سرد تولید کرده و بافت آسیب دیده و زخمها را درمان کند. اما توجه داشته باشید که این روش هیچ آسیبی به بافت سالم نمیرساند و میتواند موجب ضدعفونی زخم، تحریک ترمیم بافت، افزایش اکسیژنرسانی و بهبود جریان خون موضعی شود.
درمان زخم دیابتی در منزل چه مزایایی دارد؟
- کاهش خطر عفونتهای بیمارستانی: بیماران دیابتی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، به همین دلیل به راحتی میتوانند به عفونتها و بیماریهای مختلف مبتلا شوند. دریافت خدمات درمانی در منزل، باعث میشود که بیمار در محیطی تمیز، آشنا و کنترل شده تحت مراقبت قرار گرفته و احتمال انتقال عفونتهای بیمارستانی به حداقل برسد.
- راحتی و آرامش بیمار: درمان بیمار در فضای خانه خود باعث میشود که اصطراب و استرس فرد کاهش پیدا کرده و در روحیه فرد تاثیر مثبت داشته باشد تا روند بهبود زخم پای دیابتی، سرعت پیدا کند.
- صرفهجویی در زمان و هزینه: حضور پرستار در منزل باعث میشود که فرد بیمار نیازی به رفت و آمد مکرر به کلینیک یا بیمارستان را نداشته و از نظر هزینه رفت و آمد و هدررفت زمان، به صرفهتر است؛ به ویژه اگر بیمار مسن یا دارای ناتوانی حرکتی باشد.
- مراقبتهای شخصیسازی شده: زمانی که بیمار شما خدمات درمان خود را در منزل دریافت کند، پرستار متخصص میتواند با بررس دقیق وضعیت زخم، میزان قند خون و شرایط عمومی بیمار، درمان را با برنامه درمانی اختصاصی ارائه میدهد.
- پیگیری مداوم و آموزش به خانواده: پرستاری که به منزل بیمار اعزام شده است، علاوه بر انجام پانسمان و مراقبتهای تخصصی، به بیمار و خانواده آموزشهای لازم در زمینه نحوه شستشو و پانسمان زخم دیابتی را ارائه داده و توصیههای تغذیهای جهت بهبود زخم و کنترل علائم هشداردهنده عفونت در اختیار ایشان قرار میدهد.
نحوه انجام درمان زخم دیابتی در منزل
درمان زخم دیابتی در منزل در اکثر مواقع به روش موضعی انجام شده و سایر روشها را باید در کلینیکهای تخصصی زخم انجام دهید. برای آن که از خدمات درمان زخم دیابتی در منزل بهرهمند شوید، شما میتوانید با شمارههای درج شده در صفحه کلینیک زخم کرج تماس گرفته و درخواست خود را مبنی بر اعزام پرستار یا پزشک متخصص برای درمان زخم دیابتی در منزل ثبت نمایید. پزشکان یا پرستاران ما در زمان تعیین شده به منزل شما مراجعه نموده و پس از بررسی شرایط بیمار، به درمان زخمها میپردازد. این روش شامل مراحل مختلفی میشود که در ادامه به توضیح هر یک از این مراحل خواهیم پرداخت.
- بررسی شرایط بیمار و زخمها: پیش از هر چیز پزشک یا پرستار باید زخمهای بیمار را مورد بررسی قرار داده و درجه زخم، اندازه، نوع و میزان عفونت زخم را تعیین کند تا درمان مناسب آن را بر اساس شرایط انتخاب نماید.
- از بین بردن فشار یا آسیب فیزیکی: در برخی موارد زخمهای دیابتی به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در بستر یا ویلچر و یا اختلال در توزیع فشار در کف پا بدنبال دفورمیتی ها و بدشکلی ها ایجاد میشود که به این نوع زخمها زخم فشاری دیابتی میگویند. برای پیشگیری یا درمان زخم بستر دیابتی باید فشار را از بین برده و با روشهای درمانی مختلف گردش خون را در ناحیه مورد نظر بهبود ببخشید.
- نحوه شستشو و پانسمان زخم دیابتی: پس از بررسی و ارزیابی وضعیت بیمار، پرستار باید زخم را با مواد ضدعفونی کننده شستشو داده و تمیز نماید. پس از تمیز نمودن زخم، از داروها و پانسمان های پیشرفته به صورت موضعی استفاده نموده و زخم را با پوششهای ویژه پانسمان میکند.
- حذف سلولها و بافتهای مرده از اطراف زخم: در این مرحله پزشک باید به کمک روشهای تخصصی بافت مرده و نکروز شده را برداشته و از بین ببرد تا از پیشرفت زخم و عفونت جلوگیری شود.
- مراقبتهای پس از درمان: پس از پانسمان زخمها، نیاز است که برخی مراقبتهای پس از درمان به فرد بیمار و افرادی که در کنار بیمار زندگی میکنند در زمینه نوع تغذیه، نوع داروهای مورد نیاز و نحوه کنترل قند خون داده شود تا از پیشرفت و بروز مجدد زخمها جلوگیری شود.
- نظارتهای پزشکی: پزشکان و پرستاران متخصص کلینیک زخم کرج در صورت نیاز به بررسی و مراقبت از زخمهای دیابتی شما یا عزیزانتان پرداخته و با بررسی شرایط بیمار به صورت مداوم میتوانند تغییرات لازم را در روشهای درماین خود اعمال نمایند.
نحوه ثبت درخواست اعزام متخصص زخم در کلینیک زخم کرج
برای ثبت درخواست خود ابتدا با شمارههای مندرج در سایت کلینیک زخم کرج تماس گرفته و اطلاعات لازم اعم از نام و نام خانوادگی بیمار، سن بیمار، نوع بیماری، نوع بیمه (در صورتی که تحت پوشش بیمه هستید)، زمان مورد نظر برای اعزام پرستار و … را در اختیار کارشناسان ما قرار دهید تا در سریعترین زمان ممکن پرستار متخصص و باتجربه ما به منزل شما مراجعه نماید.
نمونه کارهای درمان زخم دیابتی در منزل در بهترین کلینیک زخم دیابت
در این بخش ما به بررسی نمونه کارهای درمان زخم پای دیابتی در کلینیک زخم کرج میپردازیم تا شما با مشاهده این موارد، بتوانید با خاطری آسوده درمان زخمهای دیابتی خود را به ما بسپارید.
1. مورد اول: درمان زخم نوروپاتیک عفونی خانم 62 ساله
خانم ۶۲ ساله با سابقه دیابت نوع دو و فشار خون بالا به کلینیک ما مراجعه کرد. بیمار دارای یک زخم نوروپاتیک عفونی در انگشت کوچک پای چپ بود. حدود یک ماه قبل، زخم در پی یک ضربه جزئی ایجاد شده بود و بیمار اقدام به خوددرمانی کرده بود. در زمان مراجعه، زخم تا حد نمایان شدن استخوان پیشرفت کرده بود.
مرحله اول درمان زخم دیابتی در منزل:
مرحله دوم درمان زخم دیابتی در منزل:
مرحله سوم درمان زخم دیابتی در منزل:
مرحله چهارم درمان زخم دیابتی در منزل:
2. مورد دوم: درمان زخم دیابت نوع دو آقای ۴۲ ساله
بیمار مرد ۴۲ ساله با سابقه دیابت نوع دو، پرفشاری خون و اختلالات عصبی با یک زخم عفونی در ناحیه پلانتار انگشت شست پای راست به کلینیک ما مراجعه کرد. زخم در پی ترومای ناشی از دستکاری با چاقوی خانگی ایجاد شده و با عفونت قارچی ثانویه همراه شده بود. بیمار پیشتر به مدت دو ماه تحت درمان در مرکز دیگری قرار داشت، اما روند بهبودی رضایتبخش نبود.
مرحله اول درمان زخم دیابتی در منزل:
مرحله دوم درمان زخم دیابتی در منزل:
مرحله سوم درمان زخم دیابتی در منزل:
مرحله چهارم درمان زخم دیابتی در منزل:
مرحله پنجم درمان زخم دیابتی در منزل:
خوشحالیم که تونستیم رضایت شما را به همراه داشته باشیم.