چرا زخم پای دیابتی ایجاد میشود؟
افزایش قند خون و بیماری دیابت موجب آسیب به اعصاب محیطی و کاهش گردش خون در بدن میشود که این مشکلات، اختلال در خونرسانی و اکسیژنرسانی به بافتها را نیز به همراه دارند. به چنین شرایطی ایسکمی نیز گفته میشود. ایسکمی یا عدم کفایت خونرسانی به اندامهای تحتانی در بیماری دیابت بسیار شایع است، به طوری که این مشکل میتواند زخم پای دیابتی و آسیبهای شدید بافتی را به همراه داشته باشد. بروز اختلال در گردش خون بدن، باعث میشود که زخمهای کوچک و بزرگی مانند میخچه، خشکی پوست و حتی خراشهای کوچک به سختی درمان شوند و یا در برخی موارد پیشرفت کرده و به زخمهای بزرگتر و عمیقتر تبدیل شوند. علاوه بر این، آسیب عصبی در پاها به دلیل بیماری دیابت میتواند به سرعت پیشروی کرده و منجر به عمیقتر شدن زخم، افزایش عفونت و در نهایت سیاهی بافت و نکروز بافتی شود. در این شرایط بهترین راه برای حفظ جان بیمار، قطع عضو است.
علت قطع عضو در افراد دیابتی چیست؟
همانطور که پیش از این به آن اشاره شد، دیابت موجب کاهش گردش خون در افراد مبتلا به این بیماری شده و در صورت بروز زخم در نواحی مختلف بدن بهخصوص پاها، این زخمها به سختی درمان میشوند. قطع عضو افراد دیابتی در بیمارانی رخ میدهد که میزان قند خون آنها کنترل نشده و زخم پای آنها بیش از حد پیشرفت کرده باشد. این عمل در واقع در برخی افراد تنها راه درمان بوده و برای حفظ جان بیمار و پیشگیری از پیشروی آسیب به بخشهای حیاتی بدن فرد انجام میشود. در این روش، بخشی از پا و یا سایر نقاط بدن که بافت آن کاملا مرده و دچار نکروز شدهاست، به وسیله جراحی قطع میشود تا بافت سالم بدن را نجات دهند. عوامل مختلفی هستند که میتوانند بر قطع پای بیماران دیابتی تاثیرگذار باشد. این عوامل شامل موارد زیر میشوند:
- عدم کنترل قند خون
- ضعیف بودن گردش خون در بازوها و پاها
- بروز آسیب عصبی در پا
- ابتلا به بیماریهای کلیوی
- آسیب دیدن و زخم شدن پا
- عفونتِ کنترل نشده
- میخچه یا پینه پا
- افزایش فشار خون بالاتر از 140/80 میلیمتر جیوه
- مصرف سیگار و دخانیات
- دارا بودن سابقه قطع عضو در گذشته
علائم هشدار دهنده پیش از قطع عضو در افراد دیابتی
برخی علائم در افراد مبتلا به دیابت نشان میدهند که شرایط بیمار در حال بحرانی شدن بوده و باید هر چه سریعتر مشکل را برطرف نمایند. این علائم خطرناک که در صورت بیتوجهی به آنها میتوانند زمینه ساز قطع عضو افراد دیابتی باشند، شامل موارد زیر میشوند:
- به وجود آمدن زخم باز و عمیق بر روی پا
- تغییر رنگ پوست یا محل زخم به رنگ سیاه
- تورم و سرخی پا
- فرو رفتن ناخنها در گوشت پا
- احساس درد در پاها
- درمان نشدن و بزرگتر شدن زخم پس از گذشت 1 الی 2 هفته
- تاول زدن پا
- بد بو شدن پاها
- بروز مشکل در پای افراد ورزشکار
- احساس کردن گرما در یک ناحیه مشخص
- بروز برجستگیها و لکههای تیره در کف پا
اگر قطع عضو افراد دیابتی انجام نشود چه عوارضی به همراه دارد؟
اگر زخم پای دیابتی فرد بیمار آنقدر پیشرفت کرده است که نیاز به قطع عضو دارد، در این صورت بهتر است هر چه سریعتر این عمل انجام شود. در غیر این صورت آسیب عصبی و بافتی آن به بخشهای دیگر نیز سرایت کرده و میتواند تمام پا را درگیر نماید. علاوه بر این، در صورت پیشرفت عفونت و عدم قطع عضو، زخم پای دیابتی فرد میتواند به مرگ بیمار منجر شود.
چگونه میتوان از قطع عضو در افراد دیابتی پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از قطع عضو در بیماران دیابتی، تنها لازم است برخی اقدامات ساده را انجام دهید تا از بروز این مشکل و نکروز بافت پای بیمار جلوگیری شود. روشهای ساده جلوگیری از قطع عضو افراد دیابتی میتوانند شامل موارد زیر باشند:
قند خون بیمار باید کنترل شود.
اولین و مهمترین روش برای جلوگیری از قطع عضو افراد دیابتی، کنترل میزان قند خون بیمار است. برای این کار شما میتوانید یک رژیم غذایی سالم داشته باشید و از فعالیتهای ورزشی غافل نشوید. همچنین باید داروهای تجویز شده توسط پزشک را به صورت درست و مرتب مصرف نمایید تا مقدار قند خون شما کنترل شود.
پاهای بیمار را به صورت روزانه بررسی و معاینه نمایید.
بهتر است هر روز پاهای خود یا بیمار را از نظر وجود بریدگی، تورم، قرمزی، زخم، حساسیت و یا ترک خوردگی بررسی نمایید، تا در صورت مشاهده هر یک از علائم هشدار دهندهای که پیش از این ذکر کردیم، در سریعترین زمان ممکن اقدام به درمان آن نمایید. علاوه بر این، بهتر است به صورت مرتب به پزشک مراجعه نموده و پاهای خود را از لحاظ وضعیت گردش خون و عدم وجود آسیبها عصبی بررسی نمایید تا از سلامت پاهای خود مطمئن شوید.
کفش مناسب به پا کنید.
یکی دیگر از روشهایی که میتواند از آسیب به پا و در نهایت قطع عضو افراد دیابتی پیشگیری کند، استفاده از کفشهای مناسب و دارای کفی طبی است. پاهای شما در این کفشها آزاد و راحت بوده و فشار اضافی به آنها وارد نمیشود. بهتر است از پوشیدن کفشهای باریک، پاشنه بلند و تنگ خودداری نمایید تا پاهای شما دچار آسیب نشوند.
از کرمهای مرطوبکننده استفاده کنید.
مصرف کرمهای مرطوبکننده و نرمکننده میتواند از خشکی پوست، ترک خوردن پاها و نفوذ باکتریها به عمق این ترکها جلوگیری نماید. به همین دلیل بهتر است پس از شستن پاها از کرمهای مرطوبکننده قوی استفاده نمایید تا رطوبت پوست شما حفظ شود.
ناخنها به صورت مرتب کوتاه شوند.
کوتاهکردن و مرتب کردن ناخنها یکی از روشهایی است که میتواند از آسیب به پاها پیشگیری نماید. بهتر است پس از کوتاهی ناخنها، آنها را با سوهان مرتب نمایید تا تیز نبوده و به گوشت انگشتان پا فرو نشوند.
از مصرف سیگار و دخانیات بپرهیزید.
علاوه بر دیابت، مصرف دخانیات و سیگار نیز میتواند گردش خون را کاهش داده و اکسیژنرسانی به بافتها را کاهش دهد. به همین دلیل بهتر است افراد مبتلا به دیابت مصرف سیگار و دخانیات را ترک کنند تا از آسیب شدید به پاهای خود و قطع عضو پیشگیری نمایند.
نباید پای بیمار دچار زخم یا آسیبی شود.
همانطور که پیش از این به آن اشاره کردیم، زخم و آسیبهایی که بر روی نقاط مختلف بدن افراد دیابتی رخ میدهد به کندی درمان شده و یا در برخی موارد درمان نمیشوند. به همین دلیل بهتر است از بروز هرگونه زخم و آسیب به پاهای خود جلوگیری نموده و در صورت بروز میخچه، زگیل و یا خشکی پوست، برای درمان آن به پزشک مراجعه نمایید تا پزشک با روشهای صحیح آن را درمان کند.
بیمار دیابتی حتما باید از جوراب استفاده نماید.
یکی از روشهای مهم برای پیشگیری از آسیب دیدن پاها و قطع عضو افراد دیابتی، پوشیدن جورابهای نخی تمیز و مناسب است. اگر به بیماری دیابت مبتلا هستید، بهتر است از پابرهنه راه رفتن و کفش پوشیدن بدون جوراب پرهیز نمایید.
پاهای بیمار را به صورت روزانه بشویید.
شستن پاها با آب گرم به صورت روزانه میتواند گردش جریان خون در پاها را بهبود بخشیده و از خشک شدن و پینه بستن پاها جلوگیری نماید.
بدلیل اینکه افراد دیابتی ممکن است درجاتی از اختلالات حسی را داشته باشند حتماً از ولرم بودن و دمای مناسب آن اطمینان حاصل کنید تا سوختگی ایجاد نشود.
عوارض قطع عضو افراد دیابتی چیست؟
در برخی موارد ممکن است پس از قطع پا در افراد مبتلا به دیابت درد و ناراحتی فرد به پایان نرسیده و دچار برخی عوارض پس از قطع عضو شوند. این عوارض میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- عفونت محل جراحی: یکی از عوارض جدی و خطرناکی که باید پس از قطع عضو در بیماری دیابت آن را جدی گرفت، عفونت است. خطر ابتلا به این عارضه بسیار بالا است و میتواند منجر به بروز عفونت خون شوند.
- ایجاد شدن زخم: قطع عضو یا بریدن پا به دلیل زخم دیابتی، میتواند منجر به بروز زخم دیابتی دیگر شود. این عارضه نیز یکی از عوارض بسیار شایع در قطع عضو افراد دیابتی است که میتوانند به طور مزمن باقی بمانند. به همین دلیل محل قطع عضو باید به طور مداوم و جدی تحت درمان و مراقبت قرار گیرد.
- بروز علائم و نشانههای دردآور: برخی افراد ممکن است پس از قطع عضو دچار علائم دردآور ناشی از تحریک عصبها، تغییر در عملکرد عصبی و التهاب شوند که در این حالت تحمل این علائم دردناک برای فرد میتواند بسیار دشوار باشد.
- تحت تاثیر قرار گرفتن عملکرد بیمار: قطع عضو افراد دیابتی یا قطع پای بیمار میتواند عملکرد فرد را محدود کرده و توانایی بیمار را در کارهای روزمره مانند قدم زدن و ایستادن کاهش دهد. این اتفاق میتواند بر سبک زندگی فرد بسیار تاثیر گذاشته و روحیه بیمار را تضعیف کند.
چگونه میتوان زخم پای دیابتی را درمان کرد؟
درمان زخم پای دیابتی میتواند به روشهای مختلفی انجام شود که شامل موارد زیر میشوند:
- استفاده از پانسمانهای نوین
- مصرف پمادها و کرمهای آنتی بیوتیک
- ازون تراپی
- پلاسما تراپی
- وکیوم تراپی
- لایت تراپی (نور درمانی)
- لارو درمانی
- استفاده از سلولهای بنیادی و روش PRP و …
هر یک از این روشها مزایا و معایب خود را دارد و بر اساس وضعیت و شرایط زخم بیمار انتخاب میشوند. شما میتوانید برای آشنایی بیشتر با روشهای درمان زخم دیابتی به صفحه درمان زخم پای دیابتی مراجعه نموده و مطالب آن را مطالعه نمایید. همچنین میتوانید با شمارههای درج شده در سایت تماس گرفته و درخواست نوبت حضوری و یا اعزام متخصص زخم به منزل خود نموده و از خدمات درمان زخم پای دیابتی کلینیک زخم کرج بهرهمند شوید.