آشنایی با انواع درجه زخم سوختگی
زخمهای ایجاد شده بر اثر سوختگی با توجه به علت، عمق و شدت سوختگی میتوانند به درجات مختلفی تقسیم شوند. انواع درجات زخم سوختگی شامل موارد زیر میشوند:
1. زخم سوختگی درجه 1
این نوع زخم سوختگی در سطحیترین لایه پوست و با شدت و عمق کمتری ایجاد شده که به آن اصطلاحا سوختگی سطحی گفته میشود. در سوختگی درجه 1، تاول و آسیب بافتی وجود نداشته و تنها کمی قرمزی پوست و سوزش به همراه دارد. این درجه از سوختگی یکی از شایعترین انواع سوختگی به شمار میرود که میتواند به دلیل لمس یک وسیله داغ، قرار گرفتن در معرض بخار آب داغ و یا برخورد تصادفی با مایعات داغ در منزل و یا هر محیط دیگر ایجاد شود. یکی از انواع سوختگی درجه 1، سوختگی بر اثر قرار گرفتن در معرض تابش آفتاب بدون محافظتکننده و ضد آفتاب است.
علائم زخم سوختگی درجه 1:
- احساس درد و سوزش
- قرمزی پوست
- خشکی و پوسته پوسته شدن در زمان بهبودی زخم
- التهاب و تورم جزئی
- حساس شدن پوست به لمس
علائم و نشانههای این درجه از زخم سوختگی معمولا پس از 7 تا 10 روز از بین رفته و اسکاری باقی نخواهد گذاشت.
2. زخم سوختگی درجه 2
زخم سوختگی درجه 2، یک مرحله فراتر از درجه 1 است که در آن وسعت سوختگی بیشتر و آسیب جدیتر است. در سوختگی درجه 2، آسیب از سطح پوست و لایه اپیدرم عبور کرده و به لایههای عمیقتر یعنی درم نفوذ میکند. علاوه بر این، این نوع زخم با ایجاد تاول، قرمزی، سوزش و درد شدید همراه است که در برخی موارد ممکن است این تاول خود به خود بترکد و محل زخم را مرطوب کند. این نوع زخم حساس بوده و باید با پانسمان کردن آن، تمیز نگه داشته شود تا زخم به مرور خوب شده و دیگر خطر عفونت آن را تهدید نکند. در این نوع سوختگی، احتمال ایجاد شدن اسکار پس از بهبودی کامل زخم وجود دارد.
علائم زخم سوختگی درجه 2:
- قرمزی و تغییر رنگ پوست
- تورم و التهاب شدید
- ایجاد تاول
- احساس سوزش و درد شدید
3. زخم سوختگی درجه 3
زخم سوختگی درجه 3 بسیار شدید بوده و آسیب آن علاوه بر پوست، میتواند بافتهای زیرین پوست مانند چربی، ، غدد عرق، ماهیچه و اعصاب را نیز در بر گیرد. در این درجه از زخم، برخلاف باور عموم ممکن است فرد دردی احساس نکند، زیرا اعصاب ناحیه سوختگی نیز میتوانند به طور کامل از بین رفته باشند. ظاهر این نوع زخم سفید رنگ بوده و حالت چرمی دارد. در سوختگی درجه 3 فرد معمولا به پیوند پوست نیاز دارد تا ناحیه زخم را بپوشانند. سوختگی درجه 3 میتواند به دلیل شعلههای آتش، مایع بسیار داغ؛ قرار گرفتن در معرض یک جسم بسیار داغ و یا یک منبع شیمیایی یا الکتریکی ایجاد شود.
علائم زخم سوختگی درجه 3
- ایجاد تاولهای شدید
- تغییر رنگ پوست به قهوهای تیره یا رنگ زغال
- تغییر بافت پوست به حالت چرمی و برجسته
- حالت مومی پیدا کردن و سفید شدن پوست
4. زخم سوختگی درجه 4
زخم سوختگی درجه 4 بدترین، شدیدترین و عمیقترین نوع سوختگی است که علاوه بر پوست و بافتهای زیرین آن، تاندونها و استخوانها نیز درگیر میشوند. سوختگی درجه 4 بسیار کمتر از سایر درجات سوختگی اتفاق میافتد و معمولا چنین درجهای از سوختگی به دلیل قرار گرفتن در معرض شعلههای آتش و یا مواد شیمیایی رخ میدهد.
در سوختگی درجه 4 پوست و ماهیچههای فرد به طور کامل سوخته و استخوانها در معرض دید قرار میگیرند. همچنین سوختگی میتواند به استخوانها و تاندونها نیز آسیب برساند که در اکثر مواقع این آسیبها دائمی بوده و نیاز است که عضو آسیب دیده قطع شود. رنگ این نوع از سوختگی سفید بوده و ظاهر آن بسیار بد است. به دلیل آسیب دیدن اعصاب در این نوع سوختگی، فرد آسیب دیده دردی احساس نمیکند.
علائم زخم سوختگی درجه 4
- تغییر رنگ پوست به رنگ سفید
- آسیب دیدن ماهیچهها، اعصاب و تاندونها
- استخوانها قابل مشاهده
- عدم احساس درد و سوزش
سوختگی چه دلایلی میتواند داشته باشد؟
سوختگی میتواند بر اثر عوامل مختلف ایجاد شده و دلایل متنوعی داشته باشد. این دلایل شامل موارد زیر هستند:
سوختگی ناشی از حرارت
این نوع سوختگی به دلیل قرار گرفتن در معرض حرارت زیاد ناشی از بخار مایعات، مایعات داغ ،فلزات داغ، حرارت زیاد یا شعلههای آتش رخ میدهد. حرارت میتواند سلولهای پوست را از بین برده و در موارد شدید منجر به مرگ فرد شود.
کمکهای اولیه برای سوختگی ناشی از حرارت
- ابتدا فرد آسیب دیده را از محل خارج کرده و در صورتی که شعله کم بود، میتوانید از پتو یا آب برای خاموش کردن شعله استفاده نمایید.
- لباس و جواهراتی که در نزدیکی محل سوختگی قرار دارند را از بدن فرد جدا نمایید.
- اگر فرد آسیب دیده کودک است و پوشک دارد، حتما پوشک او را باز نمایید.
- اگر لباس، ساعت، جواهرات و یا پوشک فرد به بدن چسبیده است، سعی نکنید با زور و فشار آن را جدا نمایید.
- بهتر است محل سوختگی را به صورت غیر مستقیم خنک نمایید تا بدن فرد آسیبدیده دچار افت فشار خون و کاهش خونرسانی به ناحیه زخم سوختگی نشود.
- سپس محل سوختگی را با یک گاز استریل پانسمان نمایید.
- برای تسکین درد از مسکنهایی مانند ایبوپروفن استفاده نمایید.
- در صورتی که سوختگی در نواحی حساس بدن مانند چشمها یا صورت فرد رخ داده است، در سریعترین زمان ممکن به پزشک مراجعه نمایید.
سوختگی ناشی از مواد شیمیایی
مواد شیمیایی مانند انواع اسید و محلولهای شوینده قوی، میتوانند باعث سوختگی شوند. علاوه بر این، برخی مواد آرایشی و پاک کنندهها نیز در صورت فاسد شدن و یا عدم استفاده صحیح میتوانند سوختگی ایجاد کنند.
کمکهای اولیه برای سوختگی ناشی از مواد شیمیایی
- برای امدادرسانی به فرد آسیب دیده حتما لباس محافظ بپوشید.
- لباس آلوده را از تن فرد جدا نمایید.
- اگر ماده شیمیایی که موجب سوختگی شده خشک یا جامد است، آن را از روی پوست فرد پاک کنید.
- برای شستن مواد شیمیایی از روی بدن فرد، آب را بر روی ناحیه مورد نظر بریزید و آن را در داخل ظرف آن فرو نبرید.
- سوختگی ناشی از مواد شیمیایی بسیار خطرناک است و آسیبهای جدی و شدیدی را به همراه دارد. در صورت به وجود آمدن چنین سوختگی، در سریعترین زمان ممکن برای مراجعه به بیمارستان به اورژانس اطلاع داده و تا زمانی که اورژانس به محل شما برسند، کمکهای اولیه را انجام دهید.
- در صورت سوختگی با مواد اسیدی و یا قلیایی، این نکته را در نظر داشته باشید که شستن موضع، میتواند باعث پخش شدن مواد اسیدی و قلیایی شده و وسعت سوختگی را زیادتر کند.
سوختگی الکتریکی
سوختگی ناشی از قرار گرفتن در معرض برق و الکتریسیته، احتمال کمتری نسبت به سایر سوختگیها دارد، اما در صورت رخ دادن، درمان آن دشوارتر خواهد بود. شدت سوختگی الکتریکی به میزان الکتریسیته وارد شده به بدن بستگی دارد.
کمکهای اولیه برای سوختگی ناشی از برق یا الکتریسیته
- اگر سوختگی با برق خانگی و با ولتاژ 220 تا 240 ولت است، باید منبع تغذیه را به سرعت خاموش کنید.
- سپس با یک تکه چوب بلند یا صندلی چوبی منبع برق را از فرد جدا نموده و به سرعت او را به بیمارستان برسانید.
- اگر عامل سوختگی، برق ولتاژ بالا بود مانند برق صنعتی 1000 ولت یا بیشتر، سعی نکنید فرد را از منبع برق جدا کنید. در این حالت با اورژانس تماس گرفته و اجازه دهید اورژانس تا رسیدن به محل حادثه شما را راهنمایی کنند.
سوختگی تابشی
اگر فرد برای مدت زمان طولانی در معرض پرتوهایی مانند اشعه ایکس، فرابنفش و اشعههای پرتو درمانی قرار گیرد، این امواج میتوانند سوختگی ایجاد کنند. اغلب این نوع سوختگیها به دلیل پرتوهای قوی و یا مواد رادیواکتیوی که برای درمان سرطان استفاده میشوند، به وجود میآیند.
چه زمانی پس از سوختگی باید به پزشک مراجعه نماییم؟
اگر بخش وسیعی از پوست و یا نواحی حساس بدن شما دچار سوختگی شدند، حتما در سریعترین زمان ممکن به پزشک مراجعه نموده و یا با یک کلینیک زخم معتبر تماس بگیرید و درخواست اعزام فوری پزشک یا متخصص زخم نمایید. کلینیک زخم کرج با داشتن تیم تخصصی و حرفهای میتواند برای بررسی و درمان زخم سوختگی به منزل شما مراجعه نموده و در سریعترین زمان ممکن اقدامات لازم را برای پیشگیری از آسیبهای بیشتر به پوست یا بافت شما انجام دهد. برای درخواست اعزام متخصص زخم به منزل خود، تنها کافی است با شمارههای درج شده در سایت تماس بگیرید.
در چنین مواردی حتما به پزشک مراجعه نموده و یا درخواست اعزام پزشک به منزل خود نمایید:
- سوختگی به دلیل تماس با مواد شیمیایی یا الکتریسیته
- به وجود آمدن سوختگیهای وسیع یا عمیق
- در صورت وجود سابقه بیماریهای قلبی، کبدی، ریوی و یا دیابت در فرد آسیبدیده
- سوختن اندامهای تناسلی
- بروز سوختگی در صورت
- سوختن رینگی دست و پا
- سوختگی نواحی حساس مانند زانو، مچ پا، ستون فقرات، کشاله ران، شانهها و …
- سوختن زنان باردار، افراد مسن و اطفال زیر 5 سال
- در صورت استنشاق دود یا بخار داغ
- اگر فرد آسیب دیده دچار شوک شده باشد
روشهای درمان زخم سوختگی کدامند؟
درمان زخم سوختگیهای جزئی
- برای درمان زخم سوختگی جزئی باید محل سوختگی را تمیز و خنک نمایید.
- اگر تاولی بر روی محل سوختگی ایجاد شده است، نباید آن را بترکانید و اجازه دهید پس از چند روز از بین رفته و پوست خود به خود ترمیم شود.
درمان زخم سوختگیهای جدی
- اندازه و عمق زخم سوختگی باید بررسی شود. برای این کار بهتر است از متخصص زخم ماهر کمک بگیرید. شما میتوانید به جای مراجعه به بیمارستان یا مراکز درمانی، از کلینیک زخم کرج درخواست اعزام متخصص زخم در منزل خود نمایید.
- پس از بررسی شدت زخم، زخم سوختگی باید متناسب با نوع سوختگی و توسط فرد متخصص تمیز شود تا از بروز عفونت و تاول جلوگیری شود.
- پس از تمیز کردن زخم، برای جلوگیری از عفونت باید زخم سوختگی را پانسمان نمایید. برای پانسمان زخم سوختگی میتوانید از پانسمانهای سنتی (گاز استریل) و یا پانسمانهای نوین و پیشرفته استفاده نمایید. برای آشنایی بیشتر با انواع پانسمان نوین میتوانید به صفحه پانسمان نوین چیست و چه انواعی دارد؟ مراجعه نمایید.
- پس از پانسمان زخم، متناسب با نوع سوختگی و به تشخیص پزشک، باید واکسن کزاز تزریق نمایید.
- به صورت مرتب پانسمان محل زخم را بررسی کرده و برای جلوگیری از عفونت در زمان لازم، حتما پانسمان تعویض شود.
- در صورتی که سوختگی ایجاد شده درجه 3 یا 4 بود، حتما فرد آسیبدیده را به بخش سوانح و سوختگی بیمارستان منتقل کنید.