آزمایش کشت زخم چیست؟
کشت زخم نوعی آزمایش است که برای تشخیص نوع باکتری عامل عفونت زخم انجام میشود. زخمهایی که از طریق این نوع آزمایش مورد بررسی قرار میگیرند، میتوانند تنها یک شکاف سطحی در پوست باشند و یا زخمها عمیقتر بوده و بافت بیشتری را درگیر کنند. از این روش برای تعیین علت عفونت و پس از آن تعیین نوع آنتیبیوتیک مورد نیاز برای درمان عفونت استفاده میشود. در حالت عادی پس از کشت زخم، تنها یک نوع باکتری بیماریزا در نمونه زخم پیدا میشود که عامل ایجاد شدن عفونت هستند. اما ممکن است که چند نوع باکتری که به طور طبیعی در پوست و بدن انسان زندگی میکنند نیز درون نمونه شناسایی شوند که برای جداسازی باکتریهای بیماریزا و غیر بیماریزا باید حداقل یک یا چند روز زمان صرف شود.
برای آنکه بتوان نوع آنتی بیوتیک مورد نیاز برای از بین بردن عفونت باکتریایی ایجاد شده تشخیص داده شود، باید آزمایشهای رنگآمیزی گِرَم زخم ، کشت و تست حساسیت توسط پزشک انجام شود.
چرا از آزمایش کشت زخم استفاده میشود؟
در برخی موارد ممکن است به دلایل مختلف مانند گزیدگی حشرات، گازگرفتگی حیوانات یا شخص مشکوک و یا ایجاد بریدگی و زخم با یک جسم آلوده، بر روی قسمتی از بدن شما زخم ایجاد شده و دچار عفونت شوند. در این حالت باید زخم شما مورد بررسی و آزمایش قرار گیرد تا علت بروز عفونت و عامل آلودگی مشخص شود. برای بررسی چنین زخمهایی از آزمایش کشت زخم استفاده میشود.
علاوه بر این، برخی از زخمها در افراد مبتلا به بیماریهای زخم بستر یا دیابت، میتوانند به هر دلیلی دچار عفونت شوند. در چنین شرایطی که زخمهای بیمار به سختی درمان میشوند و میتوانند جان بیمار را به خطر اندازند نیز باید علت عفونت به سرعت شناسایی شده و درمان شود.
مراحل آزمایش کشت زخم شامل موارد زیر میشوند:
- ابتدا باید یک نمونه از مایع، سلولها و یا بافت ناحیه زخم تهیه شود.
- سپس نمونه را درون یک محیط کشت مناسب قرار داده و اجازه میدهیم باکتریها در این محیط کشت به خوبی رشد کنند.
- پس از آنکه باکتریها در این محیط کشت رشد کرده و به تعداد کافی رسیدند، میتوان آنها را مورد بررسی و آزمایش قرار داد.
چه باکتریهایی در به وجود آوردن عفونت زخم تاثیرگذارند؟
باکتریها در حالت کلی به دو نوع هوازی و بیهوازی تقسیم میشوند. باکتریهای هوازی، باکتریهایی هستند که برای رشد به هوا و اکسیژن نیاز دارند و باکتریهای بیهوازی، باکتریهایی هستند که بدون نیاز به اکسیژن و یا در محیط کم اکسیژن نیز قادر به رشد و تکثیر خواهند بود. هر یک از انواع این باکتریها میتوانند در ابتلا به زخمهای عفونی تاثیرگذار باشند. از جمله این باکتریها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلستریدیوم
- اشریشیا کولی
- سودوموناس
- استافیلوکوکوس اورئوس
- استرپتوکوک
- پپتواسترپتوکوک
- فوزوباکتریوم
آشنایی با انواع روشهای آزمایش کشت زخم
روش نمونهبرداری و کشت زخم بستگی به شرایط بیمار و وضعیت زخم او دارد. کشت زخم روشها و تکنیکهای مختلفی دارد که در ادامه هر یک از آنها را مورد بررسی قرار میدهیم.
کشت سواپ
این نوع کشت یکی از رایجترین انواع روشهای کشت زخم است که غیر تهاجمی بوده و بسیار مقرون به صرفه است. در این کشت گونههای عفونی باکتریها را مورد بررسی قرار داده و به یافتن آنتی بیوتیک مناسب برای درمان کمک میکند.
بیوپسی بافت عمیق
پانچ بیوپسی با بیوپسی بافت عمیق برای تشخیص عامل عفونت و مقدار آن مورد استفاده قرار میگیرد به همین دلیل به عنوان کشت کمیتی شناخته میشود. این روش نوعی روش تهاجمی، دردناک و گران قیمت است که باید توسط افراد متخصص و مجرب انجام شود. برای برداشتن یک لایه از لایههای عمیقتر پوست برای کشت و آزمایش، از یک ابزار پانچ دایرهای شکل مخصوص یه صورت مکرر استفاده میشود. پس از برداشتن بافت مورد نیاز، ممکن است برای بستن زخم از بخیه استفاده میشود.
کشت سوزنی
در این نوع کشت که با نام آسپیراسیون سوزنی نیز شناخته میشود، یک سوزن کوچک 22 گیجی به محل زخم وارد شده و مقداری از مایع زخم به عنوان نمونه برداشته میشود. روش کار کشت سوزنی به این صورت است که پس از وارد شدن سوزن به ناحیه زخم، پیستون به عقب کشیده شده و مایع جمعآوری میشود. سپس پزشک زاویه سوزن را 2 یا 3 بار تغییر میدهد تا از سایر نقاط زخم نیز مایع برای بیوپسی برداشته شود. این روش یک روش کم تهاجم است که برای زخمهای سوراخ شده مورد استفاده قرار میگیرد.
پس از کشت زخم از چه آزمایشهایی برای شناسایی باکتری استفاده میشود؟
همانطور که گفتیم هدف اصلی آزمایش کشت زخم، شناسایی عامل ایجاد کننده عفونت زخم است که میتواند به پیدا کردن روش درمان موثر زخم منجر شود. برای این کار پیش از کشت و پس از رشد باکتری از روشها و آزمایشهای مختلفی استفاده میشود که شامل موارد زیر میشوند:
رنگآمیزی گرم باکتری (Gram Stain)
در آزمایش رنگآمیزی گِرَم نمونه یا انواع کلنی را بر روی یک اسلاید شیشهای قرار داده و آن را با رنگهای مخصوص رنگ میکنند. پس از گذشتن مدت زمان مشخصی این اسلاید را در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار داده و ارگانیسمهای درون نمونه را بر اساس گرم مثبت یا منفی بودن طبقهبندی میکنند. علاوه بر این، باکتریهای موجود در نمونه را میتوان بر اساس شکل ظاهری نیز به 2 نوع مختلف کوکها و یا باسیلها تقسیم نمود. برای شناسایی دقیق باکتریهای موجود در نمونه، نمیتوان تنها به آزمایش رنگآمیزی اکتفا کرد و باید در کنار آن از روشهای دیگر نیز کمک گرفت.
طیفسنجی جرمی (Mass Spectrometry)
روش طیفسنجی جرمی، میتواند مدت زمان لازم برای شناسایی باکتریها به کمک واکنشهای بیوشیمیایی سنتی را به طرز چشمگیری کاهش میدهد. برای شناسایی باکتری با واکنشهای بیوشیمیایی سنتی، به انکوباسیون یک شبه نیاز است، اما با طیفسنج جرمی میتوان نوع باکتری را در کمتر از یک ساعت پس از رشد کلنی تشخیص داد.
آزمایش حساسیت ضد میکروبی
در این نوع آزمایش با ایجاد یک محیط کشت خالص و ایزوله از باکتریهایی که شناسایی شدهاند، نوعی آنتیبیوتیک مشخص به محیط کشت اضافه میشود تا مقاومت یا عدم مقاومت باکتریها به آن آنتیبیوتیک تشخیص داده شده و در صورت عدم مقاومت باکتریها، از آن آنتیبیوتیک برای درمان عفونت زخم استفاده میشود.
آزمایش Direct Smear
در برخی موارد برای بررسی و شناسایی عامل ایجاد کننده عفونت، نمونه را به صورت مستقیم در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار میدهند.
چه زمانی باید آزمایش کشت زخم انجام داد؟
زمانی که به دلایل مختلف بر روی نقاط مختلف بدن شما زخمی ایجاد شده و پزشک به عفونی بودن آن مشکوک است، باید آزمایش کشت زخم انجام شود. از علائم عفونت زخم میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرمزی زخم
- دیر التیام یافتن زخم
- تورم و التهاب زخم
- احساس گرما در محل زخم هنگام لمس
- درد
- ترشح بدبو و چرکی
- وجود برجستگیهای شبیه به جوش، چرک، نیش عنکبوت و راش نزدیک زخم
در موارد شدیدتر ممکن است شما علائم زیر را نیز مشاهده نمایید:
- تب
- لرز
- گیجی
- احساس خستگی
برای درمان زخمهای عفونی چه باید کرد؟
اگر پس از انجام آزمایش کشت زخم و به تشخیص پزشک زخم شما دچار عفونت شده است، میتوانید برای درمان آن به کلینیک زخم کرج مراجعه نمایید. کلینیک زخم کرج، یکی کلینیک تخصصی در زمینه درمان انواع زخم از جمله زخمهای عفونی است که با داشتن تیم متخصص و حرفهای انواع زخمهای مزمن و حاد شما را درمان میکند. اگر به دلایل مختلف مانند بیماری، کهولت سن و یا ناتوانی حرکتی شرایط مراجعه حضوری به کلینیک زخم را ندارید، میتوانید تنها با یک تماس از خدمات درمان زخم عفونی در منزل این کلینیک بهرهمند شوید. برای بهرهمندی از این خدمات شما باید با شمارههای درج شده در سایت تماس گرفته و اطلاعات لازم را در اختیار کارشناسان ما قرار دهید و پزشکان ما در زمان تعیین شده توسط شما در محل حاضر خواهند شد.