زخم استومی چیست؟
زخم استومی، در واقع نوعی بریدگی است که حین جراحی بر روی روده و پوست بیرونی ناحیه شکم ایجاد میشود تا بخشی از روده بر روی شکم قرار گرفته و پس از جراحی روده مواد دفعی بدن از این ناحیه خارج شود. زمانی که عملکرد روده دچار مشکل باشد و نتواند طی یک فرایند عادی مواد دفعی بدن را از طریق مقعد خارج کند، از این روش استفاده میشود.
استوما بر اساس شکل ظاهری آن در انواع مختلفی ایجاد میشود:
لوپ استوما (Loop Stoma)
در این نوع از استوما، بخش کوچکی از دیواره قدامی روده برش داده شده و به سطح شکم میآید، پس از جراحی نیز یک میله پلاستیکی کوچک بین پوست و روده قرار میگیرد تا روده نتواند به داخل بازگردد. پس از گذشت چند روز میله خارج میشود و زخم نیز بهبود مییابد.
استوما Double-Barrel
جراحی این نوع از استوما نیز کاملا مشابه لوپ استوما انجام میشود، اما تنها تفاوت آنها در این است که در این نوع استوما، دو سر روده به طور کامل برش داده شده و روده به دو قسمت تقسیم میشود.
علائم و نشانههای استوما
- قرمزی
- خونریزی کم
- حرکت کردن
- بیحسی کامل
- مرطوب بودن مداوم
- تغییر شکل با گذشت زمان
- عدم توانایی بیمار برای کنترل آن
آشنایی با انواع زخم استومی
یکی از انواع اصلی استومی، استومی دفعی است که مواد دفعی بدن مانند ادرار و مدفوع از این طریق دفع میشوند. انواع زخم استومی شامل موارد زیر میشوند:
کلستومی (Colostomy)
زمانی که روده بزرگ به وسیله استومی دچار انحراف شود، به آن کلستومی میگویند. در این روش روده بزرگ به دو قسمت تقسیم شده که قسمت اول آن به بیرون و سطح شکم منتقل شده و قسمت دوم آن بسته به علت و نوع جراحی، به داخل شکم بخیه شده و یا از شکم خارج میشود. بر اساس محل برش روده ،مدفوع میتواند حالت سفت یا شل داشته باشد. زمانی که کلستومی در کولون صعودی یا عرضی ایجاد شود، مدفوع حالت شل داشته و اگر در ناحیه مرتبط با سیگموئید ایجاد شود، مدفوع نسبتا سفت بوده و فرم دار خارج میشود.
ایلئوستومی (Ileostomy)
در این نوع از استومی روده باریک در بخش ایلئوم دچار انحراف شده و به دو قسمت تقسیم میشود. بخش اول روده باریک به شکل استومی درآمده و بر روی پوست شکم نمایان میشود، و بخش دیگر اگر ایلئوستومی دائمی باشد، از بدن به طور کامل خارج میشود. در این نوع از استومی کنترل دفع مدفوع تحت اراده فرد قرار ندارد، به همین دلیل باید برای جمعآوری مدفوع از کیسههای مخصوص استفاده شود. مدفوعی که از این استومی خارج میشود حالت مایع و نرم دارد. آنزیمهای موجود در این مدفوع برای پوست اطراف استوما مضر است.
یوروستومی (Urostomy)
این نوع استومی در دستگاه دفع ادرار و مجاری ادراری ایجاد میشود. در این روش مجاری ادراری به سطح پوست راه پیدا کرده و با این روش ادرار پیش از رسیدن به مثانه از سوراخ استوما ایجاد شده بر روی پوست خارج میشود.
کیسه استومی چیست؟
در برخی موارد ممکن است که فرد هیچ گونه کنترلی بر روی دفع مواد دفعی خود نداشته باشد و یا مواد دفعی فرد به حالت شل از قسمت استومی خارج شود. در چنین شرایطی باید از کیسه استومی استفاده شود تا به پوست اطراف استوما چسبیده و محتویات روده از طریق استومی به داخل این کسیه تخلیه شود. اندازه کیسه باید متناسب با اندازه استوما باشد، در غیر این صورت به استوما آسیب رسانده و یا در صورت بزرگ بودن مواد دفعی با پوست اطراف زخم برخورد کرده و موجب تحریک پوست زخم استومی میشود.
دلیل زخم استومی چیست؟
از استومی زمانی استفاده میشود که دستگاه گوارش دچار مشکلات جدی شده و یا پس از جراحی باید به دستگاه گوارش اجازه داده شود تا بهبود پیدا کند. علاوه بر این، در برخی موارد ممکن است اندام خاصی دچار مشکل شده و یا حذف شده باشد، در این حالت نیز به استومی نیاز است. به طور کلی دلایل استفاده از استومی شامل موارد زیر میشوند:
- انسداد روده
- بیاختیاری مدفوع
- سرطان روده بزرگ یا رکتوم
- عفونت رودهها، مثانه یا کلیه
- سرطان مثانه
- دیورتیکولیت (التهاب کیسههای کوچک روده)
- آسیب یا تروما روده یا مثانه
- بروز اختلال جدی در روده مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی
زخم استومی چه عوارضی به دنبال دارد؟
در اکثر موارد زخم استومی برای افراد هیچگونه عوارض و مشکلاتی را به همراه ندارد و میتوانند به خوبی به زندگی خود ادامه دهند. اما در برخی موارد ممکن است افراد دچار عوارضی شوند که این عوارض، شامل موارد زیر هستند:
- گرفتگی لوله خروجی استومی
- کاهش ویتامین B12 بدن
- کم شدن آب بدن
- ایجاد شدن فتق
- انتشار بوی بد از مواد خروجی از استومی
- حساس شدن پوست اطراف استوما
- عفونت
- ایجاد گرفتگی در روده بزرگ
- خونریزی داخلی
پس از زخم استومی باید چه مراقبتهایی انجام داد؟
- موهای زائد در اطراف استوما باید همیشه کوتاه باشند
- پوست اطراف استوما هر چند وقت یکبار با یک پارچه نرم و خشک تمیز شود
- توجه داشته باشید که بافت استوما همیشه باید براق و مرطوب باشد
- این بخش از روده که خارج از بدن قرار دارد، هیچ احساسی ندارد، به همین دلیل باید از هرگونه فشار، ضربه و آسیب به آن پیشگیری کرد
- بهتر است هر چند وقت یکبار استوما را اندازهگیری نمایید تا از عدم بروز حساسیت و چسبیدن مناسب کسیه به آن اطمینان حاصل کنید
- پس از پر شدن 75 درصد کسیه آن را تخلیه نمایید
- اگر کیسه دچار نشتی شد، حتما آن را تعویض نمایید
چه زمانی باید برای زخم استومی به پزشک مراجعه نمود؟
- استشمام بوی بد از ناحیه زخم بیش از 1 هفته
- عدم خروج مدفوع به مدت 4 تا 6 ساعت همراه با گرفتگی و حالت تهوع
- تحریک شدید پوست و یا بروز زخمهای عمیق
- ترشح بسیار زیاد مایع تا بیش از 5 یا 6 ساعت
- بروز گرفتگی برای مدت زمان بیش از 2 تا 3 ساعت
- تغییر غیر عادی اندازه یا رنگ استوما
- بروز بریدگی یا صدمات مختلف در استوما
- بروز خونریزی مداوم در صورت تماس استوما با پوست
- حالت تهوع و استفراغ مداوم
- خونریزی زیاد از دهانه استوما
برای درمان عفونت زخم استومی چه باید کرد؟
اگر زخم استومی شما دچار عفونت شده است، باید با دیدن اولین علائم عفونت به سرعت آن را درمان نمایید تا از آسیب به بافت اطراف آن و بافت روده که خارج از بدن قرار دارد پیشگیری شود. برای این کار شما میتوانید به کلینیک زخم کرج مراجعه نموده و اقدام به درمان عفونت زخم استومی خود نمایید. همچنین کلینیک زخم کرج این امکان را برای شما فراهم کرده است که در صورتی که شرایط مراجعه حضوری به کلینیک زخم را ندارید، میتوانید از خدمات درمان زخم عفونی در منزل این کلینیک بهرهمند شوید.
کلینیک زخم کرج یکی از کلینیکهای تخصصی در زمینه درمان انواع زخم از جمله زخمهای عفونی است که با داشتن تیم پزشکی حرفهای و مجرب میتوانند انواع زخمهای مزمن و حاد شما یا عزیزانتان را در داخل کلینیک زخم و یا در منزل شما درمان نمایند. برای ثبت درخواست جهت اعزام پزشک برای درمان زخم استومی شما در منزل و یا تعیین وقت قبلی برای مراجعه حضوری به کلینیک زخم کرج، تنها کافی است با شمارههای موجود در سایت تماس بگیرید.